Năng lực nghề nghiệp được xem là yếu tố then chốt để mỗi người hoàn thành công việc cụ thể. Muốn nâng vị trí, không có cách nào khác ngoài nâng năng lực nghề nghiệp. Cùng tìm hiểu về năng lực nghề nghiệp là gì. Và cách phát triển năng lực nghề nghiệp trong các ngành nghề phổ biến với Việc Làm 24h qua bài viết dưới đây.
Năng lực nghề nghiệp là gì?
Năng lực nghề nghiệp là những kỹ năng, kiến thức và thái độ phù hợp với một công việc cụ thể. Nếu kỹ năng là điều kiện cần để hoàn thành công việc, thì năng lực nghề nghiệp sẽ giúp nhân sự hoàn thành công việc với thành tích tốt. Nói cách khác, kỹ năng nghề nghiệp là chìa khóa để bạn vào nghề. Nhưng muốn thăng tiến, kỹ năng cần trở thành năng lực nghề nghiệp.
Có năng lực nền tảng cần thiết ở mọi ngành nghề. Có năng lực chuyên môn khác nhau theo yêu cầu từng ngành nghề.
Ví dụ, trong ngành sale bán hàng, năng lực nghề nghiệp chuyên môn là kỹ năng giao tiếp tốt. Ngoài ra còn nắm bắt tâm lý khách hàng, khả năng ứng biến và xử lý tình huống bất ngờ…
Với lĩnh vực IT, năng lực nghề nghiệp là gì? Đó là khả năng đọc hiểu hệ thống, ngôn ngữ lập trình. Đồng thời yêu thích, ham tìm hiểu, cập nhật mã code và xu hướng lập trình mới trên thế giới.
Trong giáo dục, năng lực nghề nghiệp là kỹ năng truyền đạt tốt, vững chuyên môn sư phạm. Bên cạnh đó là sự kiên nhẫn, yêu trẻ, luôn tìm hiểu các xu hướng giáo dục tiên tiến. Hay là cải tiến phương pháp giáo dục giúp người học hiểu bài hơn.
Yếu tố cấu thành nên năng lực nghề nghiệp là gì?
Bên cạnh năng lực nghề nghiệp là gì, việc hiểu các yếu tố cấu thành sẽ giúp bạn rèn luyện năng lực nghề nghiệp tốt hơn. Các yếu tố đó là: kỹ năng, kiến thức (phần cứng) và hành vi (phần mềm).
- Kỹ năng, kiến thức: bao gồm hiểu biết xã hội, nhận thức, kiến thức chuyên môn, trình độ nghiệp vụ… Đây là những yếu tố có thể trau dồi, nâng cao qua trường lớp, bồi đắp thêm qua thời gian.
- Hành vi: là yếu tố mang tính cá nhân liên quan đến tính cách, cảm xúc, tình cảm của từng nhân viên khác nhau. Thông qua thực tế, nhân sự phản ứng lại bằng thái độ với công việc. Và sự thích nghi với văn hóa làm việc theo đặc trưng từng ngành.
Năng lực nghề nghiệp thường tổng hòa của cả hai yếu tố về kỹ năng và hành vi. Năng lực nghề nghiệp thường liên quan đến tố chất bẩm sinh, tính cách của nhân sự. Nhưng cũng có thể được bồi đắp qua quá trình học tập và rèn luyện.
Phân loại năng lực nghề nghiệp
Với những người làm về nhân sự, quản lý, năng lực nghề nghiệp chia làm 4 loại:
- Năng lực nhận thức chung: là khả năng nhận thức về thế giới xung quanh, quan sát, học hỏi và thích nghi với môi trường. Đây là năng lực cơ bản mọi nhân sự bước chân vào thị trường lao động đều cần có.
- Năng lực chuyên môn: phản ánh qua trình độ theo chuyên môn của từng ngành nghề. Mỗi nghề đòi hỏi năng lực chuyên môn khác nhau. Có thể sự phân chia năng lực chuyên môn từ thấp đến cao theo cấp độ nhân sự. Chẳng hạn như fresher, junior, senior, manager…
- Năng lực tổ chức: khả năng lên kế hoạch, phân chia công việc, thực thi để đạt đến mục tiêu.
- Năng lực quản lý: có khả năng điều hành, quản lý một nhóm vận hành đạt đến mục tiêu.
Vì sao cần hiểu rõ năng lực nghề nghiệp?
Điểm nổi bật của năng lực nghề nghiệp là có thể được đánh giá, nhận biết thông qua các chỉ số như hiệu suất làm việc, KPI, OKR…hay quan sát thái độ làm việc. Đồng thời, việc hiểu rõ năng lực nghề nghiệp là gì đối với từng vị trí sẽ giúp các nhà quản lý, nhà tuyển dụng thể dễ dàng đánh giá:
- Mức độ phù hợp của nhân sự với công việc
- Mức độ hiệu quả của công việc
- Thực hiện khen thưởng, thăng chức kịp thời cho nhân sự có năng lực xuất sắc
Nhà tuyển dụng còn có thể tạo ra “khung năng lực” cho một vị trí nhân sự. Từ đó giúp tuyển dụng hiệu quả hơn.
Đối với người lao động, hiểu rõ năng lực nghề nghiệp sẽ giúp chọn được nghề nghiệp phù hợp. Đồng thời, bạn tự đánh giá được vị trí hiện tại trên nấc thang sự nghiệp. Ngoài ra còn phát hiện những năng lực nào còn yếu, cần cải thiện để rèn luyện và phát triển.
Lộ trình phát triển năng lực nghề nghiệp cho các ngành phổ biến
Khi thấu hiểu rõ hơn về năng lực nghề nghiệp là gì cũng như năng lực nào là cần thiết, bạn có thể tự xây dựng cho mình lộ trình phát triển năng lực nghề nghiệp để ngày càng thăng tiến hơn. Sau đây Việc Làm 24h sẽ gợi ý lộ trình phát triển năng lực nghề nghiệp cho một số ngành nghề phổ biến.
Ngành công nghệ thông tin
Đặc thù của ngành công nghệ thông tin là thay đổi nhanh. Để tồn tại và phát triển trong ngành này, nhân sự cần thích nghi nhanh với những biến đổi của hệ thống số.
Năng lực nghề nghiệp cơ bản là nắm vững nền tảng về các ngôn ngữ lập trình, yêu cầu xử lý thông tin, an toàn hệ thống, lưu trữ dữ liệu…; thành thạo các kỹ năng liên quan đến công việc thiết kế, viết phần mềm…
Bên cạnh đó, yếu tố thái độ trong năng lực nghề nghiệp là ham học hỏi, liên tục cập nhật và tìm hiểu các xu hướng lập trình mới nhất trên thế giới. Đặc biệt trong bối cảnh thế giới phẳng, tiếng Anh là chìa khóa để nhân sự tiếp cận với các kiến thức mới từ những kho dữ liệu khổng lồ toàn cầu.
Bởi vậy, nếu yêu thích lĩnh vực này, hãy bắt đầu trang bị ngay cho mình những kiến thức nền tảng làm năng lực chuyên môn, bổ sung tiếng Anh (nếu bạn chưa thành thạo) để xây dựng năng lực nền tảng vững chắc.
Bên cạnh đó, bạn không ngừng học hỏi để bồi dưỡng năng lực chuyên môn nâng cao hơn. Đừng quên phát triển thêm các kỹ năng mềm như quản lý thời gian, quản lý đội nhóm. Mục đích để mở rộng thêm năng lực quản lý, cánh cửa thăng tiến cũng sẽ ngày càng rộng mở.
Ngành truyền thông quảng cáo
Hàng triệu người trên thế giới đang làm trong ngành nghề này nhưng chỉ 5% – 10% trụ lại với ngành. Lời khuyên là để thành công trong lĩnh vực này, bên cạnh đam mê, kiên trì còn cần tố chất.
Các tố chất ở đây chính là năng lực nghề nghiệp nền tảng cần có. Bao gồm: sáng tạo, thấu hiểu tâm lý và hành vi thị trường, có khả năng truyền đạt ý tưởng, trí tưởng tượng phong phú… Các tố chất này có thể là năng khiếu. Hoặc phát triển thông qua học hỏi, quan sát hàng ngày và biết “bắt trend”.
Bên cạnh đó, ngành nghề này đòi hỏi nhiều kỹ năng khác thuộc về năng lực chuyên môn. Ví dụ như khả năng làm việc dưới áp lực, phân tích, tìm kiếm thông tin, thành thạo các phương tiện truyền thông… Nói tóm lại, để phát triển năng lực nghề nghiệp trong ngành này, bạn cần chuẩn bị:
- Năng lực chuyên môn: nắm vững kiến thức về quảng cáo truyền thông, các nguyên tắc về quảng cáo, marketing và PR (có thể học qua sách vở, internet)
- Phát triển năng lực chuyên môn bằng cách: liên tục bổ sung các kiến thức thị trường, đời sống xã hội; tích lũy kinh nghiệm qua quá trình làm việc và học hỏi người đi trước. Điều này đòi hỏi đam mê với ngành và sự kiên trì.
- Bồi dưỡng các kỹ năng mềm như: quản lý thời gian, teamwork, làm việc dưới áp lực…
Ngành giáo dục
Môi trường giáo dục đang thay đổi dần theo thời gian. Các phương pháp giáo dục đổi mới thường xuyên. Việc giáo dục sẽ cần đáp ứng nhu cầu chung của xã hội và phù hợp với từng đối tượng.
Vậy năng lực nghề nghiệp là gì đối với ngành giáo dục. Đó là kiến thức vững chắc, kỹ năng kỹ năng sư phạm (giảng dạy, truyền đạt) tốt. Cùng với đó là sự nhạy bén, tiếp thu những phương pháp và xu hướng giáo dục mới (như giáo dục khai phóng, giáo dục trực tuyến…) để phù hợp với thời đại.
Do đó, việc thường xuyên tham khảo những hình thức giáo dục tại các địa phương khác, mạnh dạn thử nghiệm những phương pháp sáng tạo sẽ giúp người trong ngành giáo dục có thêm kinh nghiệm, đem tới hiệu quả tốt hơn.
Các lĩnh vực khác
Dù làm trong lĩnh vực nào cũng đều cần những năng lực nghề nghiệp cơ bản như nhận thức và trình độ chuyên môn tối thiểu đáp ứng yêu cầu của ngành nghề.
Trong những năm sau, năng lực chuyên môn của bạn sẽ dần được nâng cao, mài dũa qua kinh nghiệm. Bạn trưởng thành qua thực chiến, liên tục học tập thêm các kỹ năng, trải nghiệm những lĩnh vực mới. Các năng lực khác như tổ chức, lãnh đạo cũng sẽ dần được khai phá và hình thành.
Cũng trong quá trình này, bạn phát hiện bản thân có phù hợp với công việc cụ thể hay không. Bạn biết bản thân có thể làm tốt công việc đó hay chỉ dừng ở mức hoàn thành. Khi đó, bạn tự mình quyết định có theo đuổi ngành nghề hay tìm tới một lĩnh vực mới.
Bởi vậy mới nói: kỹ năng cứng là yếu tố cần để bước chân vào một ngành nghề. Nhưng có theo nghề và thành công với nghề hay không còn tùy thuộc vào năng lực nghề nghiệp.
Kết luận
Trên đây, Việc Làm 24h đã giới thiệu những thông tin về năng lực nghề nghiệp là gì. Hi vọng sẽ giúp bạn hiểu bản thân và tự tin hơn trong phát triển sự nghiệp. Việc Làm 24h sẽ luôn đồng hành cùng bạn trên mọi chặng đường chinh phục sự nghiệp mơ ước.
