Trong thời đại công nghệ 4.0, smartphone không chỉ đơn thuần là một công cụ, mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Tuy nhiên, con người đang phụ thuộc quá mức vào điện thoại hay còn gọi là hội chứng “Nomophobia”. Đây không chỉ là một vấn đề của cá nhân, mà còn đặt ra câu hỏi về tác động của hội chứng này đối với tâm lý, hành vi và cả quan hệ xã hội của con người. Vậy Nomophobia là gì? Hội chứng này có các biểu hiện ra sao? Hãy cùng Nghề Nghiệp Việc Làm 24h tìm hiểu ngay trong bài viết bên dưới nhé!
1. Nomophobia là gì?
Nomophobia là viết tắt của cụm từ “no mobile phone phobia”, trong đó “no mobile phone” là “không có điện thoại”, còn “phobia” là thuật ngữ để chỉ các “nỗi sợ” trong tâm lý, từ đó Nomophobia được định nghĩa như sự lo sợ, căng thẳng hoặc hoảng loạn khi không có điện thoại ở gần.
Khái niệm “Nomophobia” bắt nguồn từ những năm 2010, khi công nghệ và điện thoại di động bắt đầu trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Cụ thể, năm 2019, một cuộc khảo sát trên 2.000 người dân Anh do một công ty truyền thông thực hiện đã phát hiện ra rằng hơn 50% người tham gia khảo sát có dấu hiệu lo sợ khi không có điện thoại bên cạnh hoặc khi điện thoại hết pin. Từ đây, khái niệm “Nomophobia” bắt đầu được sử dụng để miêu tả tình trạng lo sợ hoặc căng thẳng khi không có điện thoại.
Sự bùng nổ của smartphone khiến chúng xuất hiện trong mọi khía cạnh cuộc sống đã và đang thay đổi cách chúng ta tương tác, làm việc và giải trí. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc chúng ta ngày càng phụ thuộc vào smartphone, thậm chí trở nên lo sợ và không an tâm khi không có điện thoại bên cạnh.
Hiện tượng Nomophobia đã trở thành một “căn bệnh của thời đại”, phản ánh sự tác động mạnh mẽ của công nghệ đến tâm lý và hành vi của con người, từ đó đặt ra câu hỏi về cách chúng ta sử dụng công nghệ trong cuộc sống hàng ngày.
2. Những biểu hiện của hội chứng Nomophobia
- Lo lắng và căng thẳng: Người mắc Nomophobia thường trải qua cảm xúc lo lắng, bất an, sợ hãi hoặc thậm chí hoảng sợ về việc không có điện thoại ở bên cạnh hoặc không thể sử dụng do tài khoản hết, pin hết hoặc ngoài vùng phủ sóng.
- Khó chịu khi không có điện thoại: Họ có thể trải qua cảm xúc khó chịu khi không tìm thấy điện thoại của mình.
- Kích động: Một số người có thể trở nên kích động nếu không thể sử dụng điện thoại trong một khoảng thời gian ngắn.
- Lo lắng về tình huống đặc biệt: Họ có thể cảm thấy lo lắng, căng thẳng và áp lực nếu không thể kiểm tra điện thoại do đang trong cuộc thi cử, cuộc họp quan trọng hoặc đang ở những nơi cấm sử dụng điện thoại (ngay cả khi không có âm thanh thông báo tin nhắn hay cuộc gọi).
Ngoài các biểu hiện cảm xúc, nomophobia cũng có thể gây ra những biểu hiện thể chất như run rẩy, tăng tiết mồ hôi, tim đập không đều, hoa mắt, choáng váng, khó thở, thở nhanh, đau ngực và thậm chí là ngất xỉu.
Những người mắc hội chứng sợ hãi khi thiếu điện thoại thường luôn giữ điện thoại bên mình để đảm bảo có thể sử dụng khi cần. Họ có thể thực hiện những hành động như:
- Luôn mang theo dây sạc hay sạc dự phòng để tránh tình trạng hết pin.
- Giữ điện thoại bên cạnh cả khi tắm hoặc đi vệ sinh.
- Dành nhiều thời gian sử dụng điện thoại trong ngày.
- Thường xuyên kiểm tra để đảm bảo rằng điện thoại vẫn ở trong túi hoặc balo.
Xem thêm: Nghiện mạng xã hội: Phụ thuộc cảm xúc vào thế giới ảo, quên mất đời thực
3. Nguyên nhân gây ra hội chứng Nomophobia
Phụ thuộc vào công nghệ
Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, đặc biệt là điện thoại thông minh, đã tạo ra một môi trường phụ thuộc vào thiết bị này. Khả năng truy cập Internet, mạng xã hội và các dịch vụ trực tuyến đã làm cho điện thoại di động trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống hàng ngày.
Kết nối xã hội và FOMO
Sự lan truyền của mạng xã hội và tình trạng hội chứng sợ bị bỏ lỡ (FOMO – fear of missing out) có thể gây nên Nomophobia. Người ta thường sợ bỏ lỡ thông tin mới, sự kiện quan trọng, hoặc các cuộc trò chuyện trực tuyến với bạn bè tạo ra áp lực luôn kiểm tra điện thoại.
Cảm giác an toàn và kết nối
Điện thoại di động thường mang lại cảm giác an toàn và kết nối với thế giới bên ngoài. Khả năng liên lạc nhanh chóng với người thân, bạn bè và đồng nghiệp khiến người ta có cảm giác an tâm và không muốn tách rời khỏi điện thoại.
Ảnh hưởng từ truyền thông
Quảng cáo và môi trường sống hiện đại thường nhấn mạnh rằng điện thoại thông minh là một phần cần thiết của cuộc sống. Điều này có thể vô hình tạo ra áp lực tâm lý.
Thiếu cảm giác tự tin
Việc không thể truy cập thông tin, tin tức, dịch vụ trực tuyến có thể khiến người ta cảm thấy không an tâm và không tự tin khi xử lý công việc hàng ngày.
Áp lực công việc và xã hội
Môi trường công việc và xã hội có thể đặt ra áp lực luôn phải sẵn sàng liên lạc và phản hồi qua điện thoại. Điều này có thể gây ra một tình trạng căng thẳng và lo lắng khi không thể sử dụng điện thoại trong thời gian ngắn.
Thói quen sử dụng
Việc dùng điện thoại lâu ngày thành thói quen, và một khi đã trở thành thói quen thì rất khó để “cai nghiện”.
4. Ảnh hưởng của hội chứng Nomophobia đến cuộc sống
Hội chứng Nomophobia có những tác động sâu sắc đến cuộc sống của những người mắc phải, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác nhau:
Tâm lý và tinh thần
Nomophobia có thể gây ra cảm giác căng thẳng, lo lắng và không an tâm khi không có điện thoại.
Xem thêm: Escapism là gì? Trốn tránh thực tế có phải là cách hay để giải quyết vấn đề?
Mối quan hệ xã hội
Sự phụ thuộc vào điện thoại có thể làm mất đi sự tập trung và thời gian cho những mối quan hệ thực sự. Người mắc Nomophobia có thể dành nhiều thời gian cho việc lướt mạng xã hội thay vì tương tác trực tiếp với người thân, bạn bè, gây ra sự cô đơn và xa cách.
Hiệu suất công việc và học tập
Liên tục kiểm tra điện thoại và lo lắng về thông tin mới có thể làm giảm tập trung và hiệu suất trong công việc và học tập. Điều này ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành nhiệm vụ.
Vấn đề thị lực và giấc ngủ
Sử dụng điện thoại di động liên tục có thể gây căng thẳng cho mắt và gây ra vấn đề về thị lực. Việc sử dụng điện thoại vào buổi tối trước khi đi ngủ cũng có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ.
Quản lý cảm xúc
Nomophobia có thể làm mất đi khả năng kiểm soát cảm xúc. Người mắc phải có thể trở nên khó kiểm soát và dễ bị kích động khi không có điện thoại bên cạnh.
Xem thêm: Bed Rotting – Nằm dài cả ngày: Phương pháp tự chữa lành hay hủy hoại bản thân?
An toàn cá nhân
Sự tập trung vào điện thoại khi tham gia giao thông hoặc các hoạt động khác có thể gây ra tai nạn và thương tích. Điều này tạo ra mối đe dọa về an toàn cá nhân.
Sự tương tác thực tế
Nomophobia có thể làm mất đi khả năng tương tác thực tế với môi trường xung quanh. Người mắc phải có thể bỏ lỡ những trải nghiệm thực sự trong cuộc sống do sự tập trung vào màn hình điện thoại.
5. Chẩn đoán liệu bạn có đang mắc phải Nomophobia?
Nomophobia vẫn chưa được coi là một bệnh tâm thần chính thức. Do đó, Sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần DSM-5 của Hoa Kỳ và ICD-10 không đưa ra mô tả cụ thể về hội chứng này.
Một số người có quan điểm sai lầm rằng việc sử dụng điện thoại trong thời gian dài chính là dấu hiệu của Nomophobia. Tuy nhiên, hội chứng này thể hiện thông qua một loạt biểu hiện phức tạp, bao gồm cả các triệu chứng cảm xúc và thể chất. Chẩn đoán hội chứng chỉ được đưa ra khi các triệu chứng này kéo dài ít nhất 6 tháng và gây ra những ảnh hưởng đáng kể.
Để xác định hội chứng Nomophobia, người bệnh thường thể hiện những biểu hiện sau đây:
- Gặp khó khăn trong việc ngủ, thiếu ngủ.
- Sử dụng điện thoại liên tục và thường xuyên, thậm chí gần như suốt ngày
- Rối loạn trong công việc, học tập và gây ảnh hưởng đáng kể đến các mối quan hệ xã hội
- Tác động tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống
Ngoài việc thực hiện chẩn đoán xác định, bác sĩ cũng thường thực hiện một loạt kiểm tra để đánh giá mức độ của hội chứng sợ hãi khi không có điện thoại bên cạnh. Điều này có vai trò quan trọng trong quá trình định hình kế hoạch điều trị.
6. Một số phương pháp điều trị hội chứng Nomophobia
Tùy thuộc vào mức độ của hội chứng Nomophobia, các phương pháp điều trị sẽ được xác định để phù hợp với từng trường hợp cụ thể. Đối với các trường hợp nhẹ, bệnh nhân có thể nhận được tư vấn tâm lý và hướng dẫn các biện pháp tự cải thiện. Tuy nhiên, khi hội chứng Nomophobia ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống, các biện pháp can thiệp chuyên sâu sẽ được áp dụng, bao gồm:
Liệu pháp tâm lý
- Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Đây là một phương pháp phổ biến trong điều trị rối loạn ám ảnh đặc hiệu và cũng được sử dụng cho Nomophobia. CBT tập trung vào thay đổi suy nghĩ và hành vi tiêu cực liên quan đến việc không có điện thoại bên cạnh. Bằng cách áp dụng những kỹ thuật này, bệnh nhân có thể học cách kiểm soát lo lắng và tăng cường khả năng tự quản lý.
- Liệu pháp tiếp xúc: Phương pháp này đưa bệnh nhân vào tình huống không có điện thoại để họ có thể thích nghi. Liệu pháp tiếp xúc được thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia tâm thần và dần dần giúp bệnh nhân hạn chế sự phụ thuộc vào điện thoại.
Xem thêm: Transcendental meditation là gì? Lợi ích của thiền siêu việt trong cuộc sống
Sử dụng thuốc
- Thuốc an thần: Thuốc nhóm benzodiazepine có thể được sử dụng để giảm lo lắng và căng thẳng khi không có điện thoại bên cạnh. Tuy nhiên, cần sử dụng chúng một cách thận trọng do khả năng gây nghiện.
- Thuốc chẹn beta: Thuốc này thường được dùng để điều trị các vấn đề tim mạch, nhưng cũng có thể giúp kiểm soát triệu chứng thể chất như tim đập nhanh, mất ngủ, và choáng váng.
Biện pháp tự cải thiện
- Xây dựng thói quen dùng điện thoại có ý thức: Học cách sử dụng điện thoại một cách có ý thức, chỉ sử dụng khi cần thiết và không sử dụng trong các hoạt động khác như khi ăn uống hoặc gặp gỡ bạn bè.
- Tập trung vào hoạt động khác: Dành thời gian cho các hoạt động khác như tập thể dục, thư giãn, gặp gỡ bạn bè, đọc sách để giảm thiểu thời gian dành cho điện thoại.
- Thực hiện kỹ thuật giảm căng thẳng: Tìm hiểu và áp dụng các kỹ thuật như thiền, thư giãn, tập trung vào hơi thở để giảm căng thẳng và lo lắng.
7. Làm sao để phòng tránh mắc hội chứng Nomophobia?
- Thiết lập giới hạn thời gian sử dụng điện thoại: Xác định thời gian cụ thể mà bạn sẽ dành cho việc sử dụng điện thoại mỗi ngày. Đảm bảo rằng thời gian này không ảnh hưởng đến các hoạt động quan trọng khác như làm việc, học tập, tương tác xã hội và thư giãn.
- Tắt thông báo: Tắt thông báo không cần thiết trên điện thoại để tránh việc bị xao lãng và cảm thấy cần phải kiểm tra liên tục. Chỉ giữ thông báo cho những tin nhắn hoặc cuộc gọi quan trọng.
- Xác định thời gian “không có điện thoại”: Dành thời gian trong ngày để hoàn toàn không sử dụng điện thoại, có thể là khi bạn đang ăn tối, đang tập thể dục, đang thư giãn hoặc gặp gỡ bạn bè và gia đình.
- Sử dụng chức năng “giới hạn thời gian màn hình”: Nhiều điện thoại thông minh hiện nay đã có tính năng giới hạn thời gian màn hình. Bạn có thể thiết lập thời gian sử dụng cho từng ứng dụng hoặc loại hình hoạt động.
- Học cách thư giãn mà không cần điện thoại: Thay vì sử dụng điện thoại để giải tỏa căng thẳng, bạn có thể tìm hiểu và thực hành các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, tập thể dục, hoặc đọc sách.
- Tìm kiếm sự thay thế cho điện thoại: Thay vì sử dụng điện thoại để giết thời gian, hãy tìm kiếm những hoạt động khác như viết nhật ký, nấu ăn, làm thủ công, hoặc thậm chí tham gia các lớp học mới.
- Xây dựng ý thức sử dụng: Hãy luôn tự hỏi liệu bạn thực sự cần sử dụng điện thoại trong những tình huống cụ thể. Điều này giúp bạn tập trung vào những hoạt động quan trọng hơn.
Tạm kết
Tuy chưa được công nhận chính thức như một bệnh tâm thần, nhưng Nomophobia đang trở thành vấn đề đáng quan tâm trong xã hội. Hội chứng này gây ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe tinh thần và cuộc sống hàng ngày của người mắc phải.
Mong rằng với những chia sẻ về Nomophobia trong bài viết trên có thể giúp bạn hiểu hơn về hội chứng này để phòng tránh cũng như điều chỉnh thói quen sử dụng các thiết bị điện tử. Đừng quên đón đọc các bài viết hữu ích khác tại Việc Làm 24h nhé!
Xem thêm: Thiên vị là gì? Cách đối phó khi trở thành nạn nhân của thiên vị công sở?
