Nếu việc mình thích cũng là việc bản thân làm tốt và được thị trường trả lương cao, chúc mừng bạn, đây là sự kết hợp quá tuyệt vời. Nhưng nếu tình huống lý tưởng này không xảy ra thì sao? Chọn nghề nghiệp thế nào để hài hòa nhất? Nghề Nghiệp Việc Làm 24h mời bạn tham khảo thử thuyết con nhím – một lý thuyết đơn giản nhưng hiệu quả trong việc cân bằng: đam mê, thế mạnh và thu nhập.
Thuyết con nhím là gì?
Lý thuyết con nhím (Hedgehog Concept) được tác giả Jim Collins đề cập đến trong cuốn sách “Từ tốt đến vĩ đại” (Good to Great). Đây là lý thuyết kết hợp giữa 3 yếu tố:
- Điều gì mà bạn cực kỳ đam mê.
- Điều gì bạn làm tốt nhất.
- Điều gì mang lại cho bạn thu nhập tốt.
Lý thuyết này bắt nguồn từ một chuyện ngụ ngôn Hy lạp về con nhím và con cáo.
Cáo khôn ngoan với nhiều trò tinh quái. Còn nhím nhỏ bé, cục mịch và chậm chạp hơn. Ngày nào Cáo cũng nghĩ ra đủ trò để tìm cách bắt nhím nhưng đều thất bại. Mình Cáo cắm đầy lông nhím. Cuối cùng, cáo rút ra: nhím chỉ có duy nhất một chiêu tự vệ là cuộn tròn mình lại, Cáo có dùng bao nhiêu cách đi nữa cũng không thể bắt được. Từ câu chuyện ngụ ngôn này, vị triết gia Isaiah Berlin đã chia con người thành 2 nhóm:
- Nhím: tập trung vào một mục tiêu, giải quyết theo cách đơn giản nhưng hiệu quả nhất.
- Cáo: đặt nhiều mục tiêu, thực thi nhiều chiến lược nhưng lại khó đạt được mục tiêu dài hạn.
Nhím tập trung vào một mục tiêu, giải quyết đơn giản nhưng hiệu quả trong khi cáo áp dụng nhiều chiến lược nhưng không đạt được mục tiêu. ảnh: iStock
Cách thức ứng dụng thuyết con nhím đó là tập trung vào điểm mạnh nhất của bản thân, từ đó tạo thành lợi thế cạnh tranh và khác biệt với thị trường.
Thuyết con nhím ngày nay không chỉ được ứng dụng trong chọn ngành kinh doanh mà còn có thể áp dụng trong chọn ngành học, chọn nghề nghiệp tương lai.
Theo lý thuyết này, công việc lý tưởng nằm ở điểm giao thoa giữa 3 yếu tố:
- Thứ bạn giỏi nhất.
- Thứ bạn đam mê nhất.
- Thứ mà xã hội có nhu cầu.
Ứng dụng thuyết con nhím định hướng nghề nghiệp
Như vậy, để ứng dụng lý thuyết này nhằm tìm ra nghề nghiệp phù hợp, bạn cần trả lời được các câu hỏi:
Bạn giỏi nhất điều gì?
Một công cụ có thể giúp bạn tự kiểm tra điều này chính là ma trận SWOT (Strengths – Weakness- Opportunities – Threats).
Ngoài ra, bạn có thể hỏi ý kiến từ người thân, bạn bè, đồng nghiệp, sếp… Những lời nhận xét khách quan từ những người xung quanh sẽ giúp bạn nhận thức được nhiều điều hơn về chính mình. Từ đó bạn thực sự nhận ra mình có khả năng làm tốt điều gì nhất.
Bạn yêu thích/ đam mê điều gì?
Để tìm ra đam mê thực sự, bạn cần nghiêm túc trả lời những câu hỏi sau:
- Điều gì bạn cực kỳ yêu thích?
- Việc gì khiến bạn say mê làm quên thời gian?
- Những môn học nào ở trường từng khiến bạn hứng thú?
- Lĩnh vực nào mà bạn có thể tìm hiểu không mệt mỏi?
- Công việc nào mà bạn sẽ xung phong nhận lãnh, sẵn sàng làm thêm giờ mà vẫn thấy vui khi được làm?
- Điều gì khiến bạn luôn tràn đầy cảm hứng?
Bạn hãy cứ ghi lại tất cả những điều nghĩ ra trong đầu. Nếu thấy mình đang yêu thích quá nhiều thứ, hãy trả lời câu hỏi này ít nhất 3 lần ở những thời điểm khác nhau. Điều này giúp bạn chắc chắn hơn rằng điều mình thực sự thích không bị tác động bởi cảm xúc hay ảnh hưởng bởi người khác, mà thực sự xuất phát từ chính bên trong bạn.
Xã hội đang cần gì?
Việc chọn công việc theo nhu cầu xã hội sẽ giúp bạn dễ dàng tìm được công việc với mức thu nhập ổn định nhất, thậm chí là mức thu nhập cao.
Bạn có thể tìm kiếm trên Internet để xã hội đang có nhu cầu cao với nhóm công việc nào trong hiện tại và tương lai 10 năm tới. Công việc đó đòi hỏi những kỹ năng hay năng lực gì? Những năng lực đó có đang khớp với thế mạnh hay sở thích của bạn hay không? Mức lương của công việc đó có đáp ứng với kỳ vọng của bạn hay không?
Để hiểu về những yêu cầu mà xã hội đang đòi hỏi ở một công việc, bạn có thể truy cập vào các trang tin tuyển dụng như Vieclam24h.vn để tham khảo về JD (job description – mô tả công việc) cũng như mức lương nhà tuyển dụng đang sẵn sàng chi trả. Từ đó, bạn có sự so sánh và cân nhắc xem công việc nào sẽ thỏa mãn mong muốn của bản thân, đồng thời hợp với xu hướng thời đại.
Xem thêm: Cây nghề nghiệp: Định hướng sự nghiệp và khám phá bản thân
Đâu là điểm chung của 3 điều trên
Công việc nằm ở nơi giao thoa giữa ba câu trả lời cho ba câu hỏi nêu trên chính là công việc lý tưởng phù hợp với bạn. Khi tìm được công việc có mức lương tốt, bạn có khả năng hoàn thành (vì nằm trong thế mạnh) và bạn vui thích khi làm nó (vì nằm trong sở thích). mỗi ngày đi làm chắc chắn sẽ là những ngày thú vị.
Ví dụ: Bạn yêu thích việc vẽ tranh, có thể ngồi say sưa hàng giờ để tạo nên tác phẩm. Bạn thích dùng những đường nét hay gam màu để truyền tải cảm xúc, ý tưởng hay thông điệp. Bạn giỏi trong việc dùng bố cục, kết hợp màu và thành thạo các phần mềm thiết kế. Bạn thích một môi trường năng động, sáng tạo, tự do và cởi mở. Graphic Designer có thể là một lựa chọn nghề nghiệp phù hợp.
Hoặc, bạn thích các con số, có khả năng tư duy logic tốt. Bạn thích khoa học, quy luật của các con số, khả năng đọc và nhạy bén khi tính toán. Lĩnh vực tài chính, kiểm toán, phân tích có thể sẽ là những ngành nghề phù hợp.
Nhưng trên thị trường, số lượng kế toán hay kiểm toán với mức bằng cấp hoặc mức lương trung bình đang tương đối nhiều, lượng người học những ngành nghề này tương đối đông đảo. Bạn có thể học thêm những chứng chỉ quốc tế và ngoại ngữ để tìm kiếm cơ hội tại những doanh nghiệp đa quốc gia. Hoặc chuyển hướng sang công việc trở thành phân tích tài chính hoặc BA – những nghề ít cạnh tranh hơn và vẫn phù hợp với sở thích, thế mạnh.
Đánh giá, điều chỉnh
Sau khi tìm được ngành nghề tiềm năng, bước tiếp theo chính là đánh giá lại mức độ phù hợp của bạn với công việc này. Không có cách nào tốt hơn là việc trải nghiệm và cho phép mình thử – sai bằng cách “dấn thân” vào chính công việc đó.
Trải nghiệm trong công việc thực tế sẽ giúp bạn đánh giá được chính xác lại mức độ phù hợp của việc so với những kỳ vọng ban đầu, sở thích và năng lực bản thân. Đừng ngại nếu bạn phải chọn lại công việc lần nữa.
Không phải ai cũng may mắn tìm được công việc đúng như sở thích, thế mạnh và đáp ứng yêu cầu xã hội chỉ trong một lần lựa chọn đầu tiên. Ngoài ra, bạn còn cần nỗ lực, kiên định và gắn bó với công việc qua một khoảng thời gian đủ nhiều để nhận ra thế mạnh và quyết định về con đường sự nghiệp phù hợp.
Đừng quên rằng Jim Collins đã đề cập: bí quyết từ “tốt” đến “vĩ đại” là áp dụng thuyết con nhím, tích lũy từng chút một và trong thời gian dài. Do đó, khi xác định được đâu vừa là điểm mạnh, sở thích và đáp ứng yêu cầu của xã hội, việc còn lại của bạn là kiên trì biến nó thành lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ trên thị trường việc làm.
Xem thêm: Định hướng nghề nghiệp tuổi 30: Có quá trễ để đổi thay?
Lời kết
Qua những chia sẻ từ Vieclam24h.vn về thuyết con nhím, mong rằng bạn biết cách áp dụng chiến lược này để chọn ngành, chọn nghề cũng như giải quyết những vấn đề trong cuộc sống. Theo dõi blog Vieclam24h.vn mỗi ngày để biết thêm nhiều chiến lược tìm việc và phát triển nghề nghiệp.
Không chỉ là nền tảng kết nối ứng viên với các nhà tuyển dụng uy tín, Nghề Nghiệp Việc Làm 24h còn là trang web hỗ trợ ứng viên tạo CV chuyên nghiệp miễn phí. Chỉ mất khoảng 3 phút, bạn đã có thể tạo CV xin việc trên trang web Vieclam24h.vn. Với giao diện trực quan, đơn giản, trang web Vieclam24h.vn cho phép người dùng tạo CV dễ dàng qua điện thoại, máy tính, máy tính bảng,…
Xem thêm: Nắm rõ học thuyết X, Y, Z để quản lý nguồn nhân lực hiệu quả
