Ngày nay, khi những căng thẳng, lo âu, mệt mỏi trong công việc và cuộc sống cuốn con người vào nhịp sống vội vã, tìm kiếm sự bình an cho tâm hồn đã trở thành một nhu cấp thiết. Một trong những phương pháp chữa lành sức khỏe tinh thần được nhiều người tin tưởng và lựa chọn là thiền Vipassana. Thiền Vipassana không chỉ là một hình thức thiền định, mà còn là con đường để khám phá bản chất thực tại của cuộc sống và phát triển tiềm năng bên trong chúng ta. Vậy có thể học thiền Vipassana tại nhà không? Cách thiền Vipassana như thế nào? Tất cả sẽ có trong bài viết dưới dây của Nghề Nghiệp Việc Làm 24h.
Thiền Vipassana là gì?
Thiền Vipassana là hình thức thiền định có nguồn gốc từ Phật giáo Theravada – Phật giáo nguyên thuỷ. Từ “Vipassana” trong ngôn ngữ phật giáo cổ xưa Bali có nghĩa là “nhìn thấu mọi thứ như chúng đang là”. Thiền Vipassana tập trung vào việc quan sát và cảm nhận bản chất tự nhiên của những suy nghĩ, cảm xúc với sự chân thành mà không can thiệp, đánh giá hay phán xét.
Bằng cách thiền Vipassana, chúng ta có thể giải phóng những căng thẳng, áp lực, mệt mỏi trong tâm trí. Thiền Vipassana giúp chúng ta thấu hiểu bản chất thực sự của sự tồn tại bằng chánh niệm, từ đó, đưa chúng ta trở lại trạng thái yên bình, hài hoà bằng cách giải thoát khỏi những đau khổ, thanh lọc tâm hồn và tìm thấy trạng thái bình yên nội tại.
Nguồn gốc của thiền Vipassana
Vipassana là một phương pháp thiền định được Gautama Buddha (Đức Phật Thích-ca Mâu-ni) truyền dạy ra 2.500 năm trước. Qua việc tu tập Vipassana, người tu hành có thể tìm đến sự giải thoát hoàn toàn khỏi chuỗi kiếp nạn sinh tử (samsara).
Trong thời kỳ đầu thế kỷ 20, Vipassana đã được truyền bá rộng rãi bởi các vị sư từ Myanmar (còn được gọi là Miến Điện), trong bối cảnh khi văn hóa và truyền thống Phật giáo của Myanmar bị đe dọa do sự cai trị của nước Anh. Ban đầu, thiền Vipassana chủ yếu được thực hành bởi các nhà sư và nữ tu. Theo thời gian, thiền Vipassana được các thiền sư truyền bá và dạy lại các kỹ thuật mà mọi người đều có thể tìm hiểu và thực hành.
Hiện nay, thiền Vipassana đã trở thành một phương pháp thiền định độc lập, vượt qua biên giới tín ngưỡng trên toàn thế giới, thu hút sự quan tâm và hưởng ứng của mọi người. Nhiều người thuộc những tôn giáo khác nhau hoặc người không tôn giáo đã nhận thấy sự vun trồng phẩm giá con người của thiền Vipassana. Do đó, thiền Vipassana được cho là một triết lý sống, một cách sống đưa đến một cuộc đời tốt lành cho bản thân và những người khác.
Xem thêm: Chánh niệm là gì? Cách thực hành chánh niệm đơn giản ai cũng làm được
Những điều tuyệt vời mà thiền Vipassana mang đến
Thiền Vipassana được coi là một phương pháp thiền định đáng để thực hành trong cuộc sống hàng ngày với những lợi ích tuyệt vời sau:
1. Thấu hiểu nội tại
Qua việc quan sát tỉnh thức và không đánh giá, Thiền Vipassana giúp chúng ta trải qua quá trình chánh niệm sâu sắc. Thay vì bị cuốn vào những suy nghĩ áp đặt lên sự vật sự việc, chúng ta tập trung đến những gì đang xảy ra trong thời điểm hiện tại và thấu hiểu nội tâm hơn.
Chẳng hạn, khi đọc được một comment chê bai bài viết mới đăng trên facebook cá nhân, bạn sẽ có những phản ứng như “Mình có ép ai vào đọc bài viết đâu mà người này lại phải phản ứng quá lên như thế?” hoặc “Rõ là bài viết tâm đắc như thế mà bị chê, hay do mình kém cỏi thật?”. Thực hành thiền Vipassana giúp bạn nhận ra đó chỉ là do bản thân đang áp đặt suy nghĩ vào sự việc mà thôi. Thực ra bản chất của vấn đề là họ chỉ đang comment chê bai thôi, đối với bạn điều này không đúng và cũng chẳng sai. Đương nhiên bạn cũng không kém cỏi như cách bạn nghĩ.
2. Giải thoát khỏi căng thẳng và lo lắng
Thiền Vipassana giúp chúng ta học cách sống trong hiện tại và tận hưởng mỗi khoảnh khắc. Nhờ đó, chúng ta sáng suốt nhận ra rằng những cảm xúc và suy nghĩ tiêu cực không tồn tại mãi mãi, mà chỉ là hiện tượng tạm thời xuất hiện và sẽ biến mất. Điều này không chỉ giúp chúng ta giảm căng thẳng và lo lắng, mà còn tận hưởng những điều đơn giản trong cuộc sống, như ánh nắng mặt trời chiếu sáng hay tiếng chim hót véo von.
3. Tăng khả năng tập trung
Một lợi ích tuyệt vời của thiền Vipassana là chúng ta có thể áp dụng vào mọi hoạt động hàng ngày trong cuộc sống. Bằng cách tập trung vào cách quan sát chánh niệm, chúng ta loại bỏ những suy nghĩ phiền toái. Nhờ đó, giúp tinh thần minh mẫn tỉnh táo, tái cấu trúc não và tăng cường trí nhớ hiệu quả.
Xem thêm: 5 mẹo giúp cải thiện tập trung, giảm mệt mỏi tinh thần hiệu quả cho người bận rộn
4. Cải thiện sức khỏe tinh thần
Bằng cách quan sát và chấp nhận những suy nghĩ và cảm xúc đến một cách tự nhiên, chúng ta trở nên nhạy bén điều chỉnh và phản ứng khéo léo trước những tác động đến từ môi trường xung quanh. Ngoài cách bảo vệ bản thân không bị cuốn theo những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực, chúng ta có thể đối mặt và giải quyết vấn đề một cách bình thản và sáng suốt.
Thiền Vipassana giúp chúng ta làm chủ được bản thân và tương tác với mọi người xung quanh một cách tỉnh thức. Nhờ đó, thiền Vipassana giúp chúng ta chấp nhận và yêu thương bản thân, thúc đẩy sự tự tin, cải thiện các mối quan hệ và phát huy năng lực cá nhân.
5. Nâng cao sức khỏe thể chất
Thiền Vipassana là phương pháp tuyệt vời để giải thoát tâm trí khỏi các chứng rối loạn tâm lý như căng thẳng, trầm cảm, lo âu,… Nhờ đó mang đến những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe thể chất như cải thiện chất lượng giấc ngủ, tăng cường hệ miễn dịch,… Điều đặc biệt nằm ở cách Thiền Vipassana giúp chúng ta hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa cơ thể và tâm hồn, nhờ đó tạo ra sự cân bằng và hài hòa.
Xem thêm: Meditation là gì? Giũ sạch muộn phiền, căng thẳng khi thiền định đúng cách
Học thiền Vipassana ở đâu? Hướng dẫn thiền Vipassana cho người mới bắt đầu
Bạn hoàn toàn có thẻ thực hành thiền Vipassana tại nhà với những bước sau:
Không gian thiền: Bạn nên chọn một nơi yên tĩnh, thoáng đãng, không khí lưu thông và tránh tiếng ồn bên ngoài. Bạn có thể đặt một tấm thảm hoặc chiếu nhỏ để ngồi thiền.
Ngồi đúng tư thế: Lấy bàn chân trái gác lên chân phải hoặc ngược lại, đặt tay trên đùi hoặc chồng lên nhau. Giữ lưng luôn thẳng và đảm bảo cơ thể được thả lỏng trong suốt quá trình thiền.
Tập trung vào hơi thở: Nhắm mắt lại và tập trung vào hơi thở tự nhiên. Bắt đầu mở rộng tâm trí và quan sát những suy nghĩ, cảm xúc bên trong chính mình. Hãy chấp nhận tất cả những gì xuất hiện mà không bị cuốn theo hay phê phán, đánh giá. Nếu có quá nhiều suy nghĩ lo âu xuất hiện, bạn có thể quay trở lại bằng cách đếm nhịp thở vào – hít ra.
Tập trung vào cảm giác của cơ thể: Sau vài phút tập trung vào hơi thở, hãy chuyển sự chú ý sang cảm giác của cơ thể bằng cách bắt đầu quét từ đỉnh đầu và xuống cơ thể.
Quan sát sự vô thường của cảm giác: Khi quan sát quá trình biến đổi cảm giác của cơ thể, bạn sẽ nhận ra những cảm giác này đến và đi, không cố định và kéo dài mà di chuyển linh hoạt trong cơ thể. Điều này giúp bạn quan sát và nhận biết tính vô thường của mọi hiện tượng, kể cả cơ thể của chính bạn.
Trau dồi tâm xả: Quan sát và nhận thức các biến đổi trong cơ thể và cảm xúc mà không cố gắng kiểm soát hay thay đổi mọi thứ, đơn giản là chấp nhận và cho phép chúng tồn tại theo tự nhiên.
Kết thúc buổi thiền: Khi kết thúc buổi thiền, hãy nhẹ nhàng nhắc nhở bản thân rằng buổi thiền đã kết thúc và thời gian thiền đã trôi qua. Nhận biết rằng bạn đang trở lại vào thực tại và môi trường xung quanh. Hãy đánh thức cơ thể bằng cách hít sâu vào và thở ra vài lần, nhẹ nhàng mở mắt và dành chút thời gian để chú ý đến trạng thái tâm lý hiện tại của bạn sau buổi thiền. Đừng quên suy ngẫm về trải nghiệm thiền Vipassana của bạn.
Thực hành hàng ngày: Tự học thiền tại nhà đòi hỏi sự kiên nhẫn và thực hành đều đặn. Hãy cố gắng thực hành thiền Vipassana mỗi ngày trong khoảng thời gian 15 – 30 phút. Thời điểm tốt nhất để thực hành thiền là vào buổi sáng, khi mới thức dậy.
Ngoài việc tự học thiền Vipassana tại nhà, bạn cũng có thể tham gia các khóa thiền ngắn hạn tại các trung tâm thiền uy tín. Điều này giúp bạn được hướng dẫn sát sao từ giảng viên kinh nghiệm và tạo điều kiện thuận lợi để mở mang tâm trí, từ đó tạo tiền đề cho việc tự tu tập tại nhà.
Xem thêm: Học thiền ở đâu? Gợi ý các khóa học thiền TPHCM, Hà Nội uy tín
Cần lưu ý gì khi tự học thiền Vipassana tại nhà
Khi tự học thiền tại nhà cần lưu ý những điều sau:
Đặt mục tiêu và thời gian: Đặt một mục tiêu thiền cụ thể và quyết định thời gian bạn sẽ dành cho việc thiền mỗi ngày. Bắt đầu với thời gian ngắn như 10 – 15 phút và dần dần tăng thời gian khi bạn cảm thấy thoải mái và đã thích nghi.
Tránh bị xao nhãng: Bạn nên hạn chế tất cả những yếu tố có thể gây mất tập trung trong quá trình thiền như tắt chuông điện thoại, dặn dò những người xung quanh không làm phiền bạn trong lúc đang thiền.
Vật dụng khi thiền: Có thể bạn cần thảm hoặc gối thiền và một số dụng cụ như chuông thiền, nến thơm,… để hỗ trợ quá trình thực hành thiền được hiệu quả. Bên cạnh đó, bạn có thể đặt đồng hồ bấm giờ trong suốt quá trình thiền để tập trung vào việc thiền mà không phải lo lắng về thời gian.
Bắt đầu từ những bước cơ bản: Nếu mới bắt đầu học thiền, hãy bắt đầu từ những kỹ thuật cơ bản như tập trung vào hơi thở và chánh niệm cơ thể. Sau đó, bạn có thể dần dần mở rộng phạm vi quan sát đến các ý niệm, suy nghĩ và cảm xúc.
Kiên nhẫn và khích lệ bản thân: Thiền Vipassana là một hành trình dài và cần thời gian để tiếp thu và phát triển. Hãy kiên nhẫn và đừng đánh giá bản thân quá khắt khe.
Tìm hiểu thêm cách thiền Vipassana: Để cải thiện kỹ năng thiền của mình, hãy tìm hiểu thêm nhiều thông tin từ các nguồn đáng tin cậy. Có thể đọc sách, tìm kiếm tài liệu trực tuyến hoặc đăng ký tham gia các khóa thiền.
Liệu thiền có chữa bệnh trầm cảm không?
Mục đích thật sự của Vipassana là học cách có được bình tâm và hạnh phúc trong mọi hoàn cảnh, không phải là để chữa bệnh. Những người bị trầm cảm nghiêm trọng không thể áp dụng phương pháp tu tập thiền đúng đắn để đạt được thành quả như mong đợi. Do đó, điều tốt nhất mà bạn có thể làm là tìm đến sự giúp đỡ của các chuyên gia tâm lý để có phác đồ điều trị rõ ràng, sau đó, các bạn có thể thực hành thiền như một liều thuốc bổ trợ chữa lành.
Xem thêm: Top các bài test trầm cảm uy tín, nếu cảm thấy chán nản bạn nên làm ngay!
Kết luận
Đây là một phương pháp thiền định đáng để thực hành để tìm kiếm sự bình an trong tâm hồn và phát triển bản thân. Cách thiền Vipassana giúp chúng ta sống tận hưởng mỗi khoảnh khắc hiện tại, giải phóng tâm trí khỏi những căng thẳng và lo lắng để tìm đến sự tỉnh thức sâu sắc. Với hướng dẫn thiền chi tiết mà Việc Làm 24h chia sẻ trên, hy vọng các bạn có thể thực hành cách thiền Vipassana phù hợp để mang lại sự an lạc và niềm vui sâu sắc trong cuộc sống hàng ngày.
Xem thêm: Cách thực hành lòng biết ơn mỗi ngày nâng cấp chất lượng cuộc sống
