Được biết đến như một chế độ đãi ngộ cho người lao động khi tham gia bảo hiểm xã hội nhằm bù đắp thu nhập cho thân nhân khi qua đời, chế độ tử tuất được nhiều người tìm hiểu trong thời gian gần đây. Dù là một quyền lợi khá quen thuộc nhưng không phải ai cũng biết chế độ tử tuất là gì, mẫu tờ khai hưởng chế độ tử tuất ra sao. Vì vậy, Nghề Nghiệp Việc Làm 24h sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thuật ngữ này qua bài viết dưới đây nhé!
Tìm hiểu tổng quan
Chế độ tử tuất là gì?
Chế độ tử tuất bù đắp một phần thu nhập cho thân nhân của người lao động, các chi phí phát sinh khác khi người lao động tham gia bảo hiểm xã hội qua đời.
Theo Luật Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, có 3 hình thức trợ cấp chế độ tử tuất như sau:
- Trợ cấp chi phí mai táng.
- Trợ cấp theo tháng.
- Trợ cấp tuất 1 lần.
Điều kiện hưởng chế độ tử tuất
Chế độ tử tuất BHXH bắt buộc
Trợ cấp chi phí mai táng
Những người lao động sau khi qua đời sẽ được hưởng trợ cấp mai táng khi đáp ứng các tiêu chí sau:
- Đã đóng đủ BHXH hoặc đang trong thời gian bảo lưu đóng BHXH mà đã đóng đủ từ 12 tháng trở lên.
- Qua đời do tai nạn lao động, trong thời gian điều trị do tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp.
- Đang trong quá trình hưởng lương hưu, bệnh nghề nghiệp hằng tháng đã nghỉ việc hoặc trợ cấp tai nạn lao động.
Dựa trên Khoản 2 Điều 66 Luật Bảo hiểm Xã hội năm 2014, chi phí trợ cấp mai táng sẽ bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người lao động tham gia BHXH bắt buộc qua đời. Vậy nên, mức trợ cấp mai táng năm 2023 sẽ được tính như sau:
- Chi phí trợ cấp mai táng từ 01/01/2023 – 30/06/2023:
Mức lương cơ sở hiện hành: 1.490.000 đồng/tháng (Dựa trên nghị định số 38/2019/NĐ-CP). Như vậy, chi phí trợ cấp mai táng từ 01/01/2023 – 30/06/2023 là 14.900.000 đồng.
- Chi phí trợ cấp mai táng từ 01/07/2023:
Từ ngày 11/11/2023, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023. Theo đó, tăng mức lương cơ sở từ lên 1.800.000 đồng/tháng (tăng thêm 20,8%) đối với một số đối tượng nhất định (Tham khảo tại đây.). Như vậy, chi phí mức trợ cấp mai táng từ 01/07/2023 là 18.000.000 đồng.
Trợ cấp theo tháng
Mỗi tháng, thân nhân của người lao động đã qua đời sẽ nhận được một khoản trợ cấp nếu người lao động đáp ứng đủ các điều kiện của trợ cấp mai táng và thuộc một trong những trường hợp:
- Đã tham gia đóng BHXH bắt buộc ít nhất 15 năm, chưa từng hưởng BHXH lần nào.
- Đang trong thời gian hưởng lương hưu của chế độ hưu trí.
- Qua đời vì gặp tai bạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp.
- Đang trong quá trình hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và khả năng lao động bị giảm tối thiểu 61%.
Những đối tượng được hưởng chế độ tử tuất của người lao động chính là:
- Con của người lao động chưa đủ 18 tuổi; con từ đủ 18 tuổi trở lên nhưng bị suy giảm khả năng lao động với tỷ lệ tối thiểu là 81%; con được sinh ra sau khi người bố qua đời mà người mẹ đang trong giai đoạn mang thai.
- Vợ từ đủ 55 tuổi trở lên hoặc chồng từ đủ 60 tuổi trở lên của người lao động; vợ dưới 55 tuổi hoặc chồng dưới 60 tuổi nhưng bị suy giảm khả năng lao động với tỷ lệ tối thiểu từ 81% trở lên; vợ hoặc chồng không có thu nhập hoặc thu nhập hằng tháng thấp hơn mức lương cơ sở.
- Cha/mẹ đẻ, cha/mẹ vợ hoặc cha/mẹ chồng và các thành viên khác trong gia đình có người tham gia bảo hiểm xã hội đang thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng theo quy định của Pháp luật về hôn nhân và gia đình nếu đủ từ 55 tuổi đối với nữ, đủ từ 60 tuổi đối với nam; cha/mẹ đẻ, cha/mẹ chồng hoặc cha/mẹ vợ và các thành viên khác trong gia đình không có thu nhập hoặc mức thu nhập hằng tháng thấp hơn mức lương cơ sở.
- Cha/mẹ đẻ, cha/mẹ vợ hoặc cha/mẹ chồng và các thành viên khác trong gia đình mà người tham gia bảo hiểm xã hội đang thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng theo quy định của Pháp luật về Hôn nhân và Gia đình nếu dưới 55 tuổi đối với nữ, dưới 60 tuổi đối với nam nhưng bị suy giảm khả năng lao động từ đủ 81% trở lên; cha/mẹ đẻ, cha/mẹ vợ hoặc các thành viên khác trong gia đình không có thu nhập hoặc thu nhập hằng tháng thấp hơn mức lương cơ sở.
Dựa trên Khoản 1 Điều 68 Luật Bảo hiểm Xã hội năm 2014, mức phí trợ cấp mỗi tháng 50% mức lương cơ sở của thời điểm người tham gia Bảo hiểm Xã hội qua đời. Đối với những thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng, mức hưởng là 70% so với mức lương cơ sở.
Trợ cấp tuất 1 lần
Thân nhân của người lao động đã qua đời sẽ nhận được khoản trợ cấp tuất 1 lần nếu người lao động đáp ứng đủ các tiêu chí của trợ cấp mai táng và thuộc những trường hợp sau:
- Không nằm trong diện được hưởng trợ cấp mỗi tháng.
- Thuộc diện được hưởng trợ cấp mỗi tháng nhưng không có thân nhân để hưởng trợ cấp hàng tháng (dựa trên Luật Thừa kế).
- Thân nhân thuộc diện được hưởng trợ cấp mỗi tháng nếu có mong muốn hưởng trợ cấp 1 lần thì sẽ được hưởng (trừ trường hợp con dưới 6 tuổi, con hoặc vợ hoặc chồng bị suy giảm khả năng lao động từ đủ 81% trở lên).
Những thân nhân của người đang tham gia Bảo hiểm Xã hội hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH sẽ được hưởng mức trợ cấp tuất 1 lần (căn cứ theo số năm đóng BHXH trước khi qua đời), cụ thể như sau:
- Trước năm 2014: Được nhận trợ cấp mỗi năm bằng 1,5 lần tiền lương bình quân đóng BHXH.
- Từ năm 2014 trở đi: Được nhận trợ cấp bằng 2 lần tiền lương bình quân đóng BHXH.
Mức trợ cấp được tính bằng tổng hai giai đoạn trên nếu người lao động có tham gia đóng BHXH trước năm 2014. Theo đó, mức trợ cấp thấp nhất tính bằng 3 lần mức lương bình quân đóng BHXH.
Theo chế độ tử tuất của người hưởng lương hưu, mức trợ cấp 1 lần sẽ dựa trên thời điểm đã hưởng lương hưu, cụ thể là:
- Nếu 2 tháng đầu hưởng lương hưu mà người được hưởng qua đời, thân nhân sẽ nhận được trợ cấp 1 lần bằng 48 lần mức lương hưu đang hưởng.
- Nếu sau 2 tháng đầu, người hưởng lương hưu qua đời mà cứ hưởng thêm 1 tháng hưu, mức trợ cấp 1 lần sẽ giảm đi 0,5 lần tháng lương hưu. Theo đó, mức hưởng trợ cấp tối thiểu không được dưới 3 tháng lương hưu. Cụ thể là mức trợ cấp tuất 1 lần sẽ bằng 48 x lương hưu – 0,5 x (số tháng đã hưởng lương hưu – 2) x lương hưu.
Chế độ tử tuất BHXH tự nguyện
Trợ cấp chi phí mai táng
Đối với BHXH tự nguyện, những người lo mai táng cho người lao động sẽ nhận được trợ cấp nếu người lao động:
- Có thời gian đóng BHXH từ đủ 60 tháng trở lên.
- Đang trong thời gian hưởng lương hưu.
Theo đó, mức chi phí trợ cấp mai táng sẽ bằng 10 lần mức lương cơ sở.
Trợ cấp tuất theo tháng
Đối với BHXH tự nguyện, người lao động sẽ không được áp dụng trợ cấp tuất mỗi tháng.
Trợ cấp tuất 1 lần
Để được hưởng trợ cấp tuất 1 lần đối với BHXH tự nguyện, người lao động phải:
- Đang đóng BHXH.
- Đang trong giai đoạn bảo lưu thời gian đóng BHXH.
- Đang trong thời kỳ hưởng lương hưu thì qua đời. Trường hợp này, thân nhận sẽ được nhận trợ cấp tuất 1 lần.
Mức trợ cấp tuất 1 lần của BHXH tự nguyện cũng tương tự như chế độ tuất BHXH bắt buộc.
Xem thêm: Cách tra cứu giá trị thẻ BHYT đơn giản và nhanh chóng mà người lao động cần biết
Chế độ tử tuất đối với từng đối tượng người lao động
Chế độ đối với người lớn tuổi
Căn cứ vào Điều 11 Nghị định số 20/2021/NĐ-CP, những đối tượng khi qua đời được hỗ trợ chi phí mai táng là:
- Đang được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng (Theo Điều 5 Nghị định số 20/2021/NĐ-CP).
- Con của người đơn thân nghèo đang nuôi con.
- Người từ đủ 80 tuổi đang hưởng trợ cấp tuất BHXH hàng tháng, trợ cấp hàng tháng khác.
Theo Khoản 5 Điều 5 Nghị định số 20/2021/NĐ-CP, người từ đủ 80 tuổi trở lên không thuộc diện quy định tại điểm a khoản này mà không có lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng, trợ cấp xã hội hàng tháng thuộc đối tượng được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng. Vì vậy, trong trường hợp người cao tuổi đang được hưởng trợ cấp xã hội, khi qua đời, người thân sẽ được hỗ trợ chi phí hàng tháng.
Chế độ đối với cán bộ hưu trí
Dựa trên Khoản 2, Khoản 3 Điều 66 Luật Bảo hiểm Xã hội năm 2014, chế độ mai táng phí của cán bộ hưu trí được xem xét như sau:
- Phí trợ cấp mai táng sẽ bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người được nhận chế độ mai táng phí qua đời.
Đồng thời, Khoản 2 Điều 3 Nghị định số 38/2019/NĐ-CP cũng quy định, mức lương cơ sở từ ngày 01/07/2019 là 1.499.000 đồng/tháng.
- Đối với người nhận chế độ mai táng phí bị Tòa tuyên bố là đã qua đời, thân nhân sẽ được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 mức lương cơ sở tại tháng người này mất.
Chế độ đối với của người hưởng lương hưu
Trợ cấp chi phí mai táng
Nếu người lao động đang hưởng lương hưu mà qua đời hoặc bị toà án tuyên bố là qua đời, người lo mai táng sẽ nhận được 1 lần trợ cấp mai táng. Theo đó, trợ cấp mai táng sẽ được tính bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người hưởng lương hưu qua đời.
Trợ cấp tuất theo tháng
Tiền tử tuất của người hưởng lương hưu hàng tháng đối với mỗi thân nhân được tính bằng 50% mức lương cơ sở. Trong trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng, mức trợ cấp tuất hàng tháng sẽ bằng 70% mức lương cơ sở. Số thân nhân được nhận mức trợ cấp tuất hàng tháng không quá 4 người. Trong trường hợp có từ 2 người chết trở lên, thân nhân của những người này sẽ được hưởng 2 lần mức trợ cấp.
Trợ cấp tuất 1 lần
Mức trợ cấp tuất 1 lần đối với thân nhân của người đang hưởng lương hưu đã qua đời được tính dựa trên thời gian đã hưởng lương hưu. Nếu qua đời trong 2 tháng đầu hưởng lương hưu, mức trợ cấp tính bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng. Nếu qua đời vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 1 tháng lương hưu, mức trợ cấp sẽ giảm đi 0,5 tháng lương hưu, mức thấp nhất sẽ bằng 3 tháng lương hưu đang hưởng.
Mẫu tờ khai hưởng chế độ tử tuất
Mẫu tờ khai của thân nhân khi hưởng chế độ tử tuất được ban hành kèm theo Quyết định số 636/2016 Quyết định của BHXH về việc ban hành quy định về hồ sơ và quy trình giải quyết hưởng các chế độ BHXH.
Tham khảo mẫu tờ khai tại đây.
Chế độ tử tuất là một trong những quyền lợi của người lao động được hưởng khi đóng BHXH. Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ chế độ tử tuất là gì cũng như điều kiện hưởng chế độ tử tuất. Hãy tiếp tục theo dõi Việc Làm 24h để đón đọc những bài viết hữu ích mới nhất nhé!
Xem thêm: Người lao động cần biết chính sách BHXH, tiền lương có hiệu lực từ tháng 10/2022
