BOM là thuật ngữ thường được nhắc đến thường xuyên trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu BOM là gì, BOM là viết tắt của từ gì. Bài viết dưới đây của Nghề Nghiệp Việc Làm 24h sẽ giới thiệu đến bạn đọc khái niệm BOM, cơ cấu hoạt động và lợi ích của BOM trong công việc. Cùng theo dõi nhé!
BOM là gì? BOM là viết tắt của từ gì?
BOM là từ viết tắt của Bill of Materials, là định mức nguyên vật liệu. Đây là một danh sách tập hợp các bộ phận, vật liệu, phụ tùng, linh kiện với số lượng và hướng dẫn cụ thể để lắp ráp hoặc sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh.
Thông thường, một BOM sẽ gắn liền với một dây chuyền sản xuất hoặc một sản phẩm nào đó sắp được ra đời. BOM là cơ sở quan trọng để doanh nghiệp tính toán, kiểm tra và đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh. Dựa vào định mức nguyên vật liệu, doanh nghiệp có thể cân đối nguyên vật liệu cần thiết để tiến hành quy trình sản xuất. Đồng thời, doanh nghiệp có thể sử dụng BOM để xác định mối quan hệ với các đối tác cung ứng.
Để quá trình lắp ráp hoặc sản xuất được diễn ra suôn sẻ, các doanh nghiệp phải xây dựng BOM chính xác, đảm bảo các bộ phận và thành phần sẵn sàng. Trong trường hợp nguyên vật liệu không có sẵn, nhà sản xuất sẽ dựa vào đó để liên hệ với các bên cung ứng để cung cấp kịp thời, không làm gián đoạn quy trình sản xuất. Nếu BOM bị sai sót, điều này có thể dẫn đến các sự cố đáng tiếc trong quá trình sản xuất và gây lãng phí cả về thời gian lẫn tiền bạc.
Các loại BOM được sử dụng phổ biến trong quản lý sản xuất
BOM được chia thành 5 loại cơ bản để đáp ứng yêu cầu đa dạng trong quá trình sản xuất, cụ thể như sau:
1. Manufacturing Bill of Materials (mBOM)
mBOM là BOM sản xuất, thường được các doanh nghiệp sử dụng để hiển thị toàn bộ thông tin của các bộ phận và quy trình lắp ráp cần thiết để tạo nên một sản phẩm hoàn chỉnh. BOM sản xuất còn sử dụng các thông tin được liệt kê để xây dựng mối quan hệ chi tiết giữa các thành phần và quá trình xử lý cần thiết trước khi chúng được đưa vào quá trình lắp ráp.
Độ chính xác của mBOM hoàn toàn phụ thuộc vào lượng đơn đặt hàng của các bộ phận trong quá trình sản xuất. Dựa vào đó, bộ phận mua hàng có thể duy trì lịch trình đặt hàng từ các bộ phận và tối ưu quy trình thương lượng giá với nhà cung cấp.
mBOM được sử dụng phổ biến trong các công ty sản xuất với nguồn dữ liệu được tích hợp từ nhiều hệ thống khác nhau như lập kế hoạch tài nguyên vật liệu MRP, kế hoạch nguồn lực doanh nghiệp ERP, hệ thống thực thi sản xuất MES,..
2. Engineering Bill of Materials (eBOM)
eBOM là BOM kỹ thuật, tập trung vào việc thống kê các bộ phận, thành phần, vật phẩm lắp ráp sản phẩm trong quá trình thiết kế như thiết kế sản phẩm, tự động hóa thiết kế điện tử, thiết kế hỗ trợ máy tính,… Một sản phẩm hoàn chỉnh thường được liên kết với nhiều eBOM khác nhau. BOM kỹ thuật thường thể hiện chính xác sản phẩm dựa theo thiết kế của nhóm kỹ thuật.
3. Production BOM là gì?
Production BOM là BOM sản phẩm, đây là nền tảng cho các đơn đặt hàng sản xuất. BOM sản phẩm liệt kê các thành phần lắp ráp và mô tả, giá cả, số lượng, đơn vị đo lường,… để tạo nên một sản phẩm hoàn chỉnh. Hệ thống tự động sẽ phối hợp nguyên liệu thô hợp lý cho từng sản phẩm, đồng thời tự động cập nhật nhu cầu về thành phần, chi phí, và các nguyên liệu sẵn có vào đơn đặt hàng.
4. Single – Level BOM là gì?
Single BOM là BOM đơn cấp, thường được sử dụng cho các sản phẩm có cấu trúc đơn giản và không chứa các thành phần nhỏ, phức tạp. Single BOM liệt kê các bộ phận được sử dụng trong quá trình tạo ra sản phẩm theo thứ tự số phần. Tuy nhiên, Single BOM chỉ cho phép ứng dụng một cấp độ đơn giản trong các thành phần, lắp ráp, vật liệu và không đi sâu vào chi tiết của từng phần tử.
5. Multi-level BOM
Trái ngược với BOM đơn cấp, Multi-Level BOM được sử dụng cho các công trình phức tạp với cấu tạo nhiều thành phần và được chia thành nhiều cấp độ khác nhau. Mỗi thành phần phải được liên kết với thành phần gốc, trừ khi ở cấp độ cao nhất.
Vai trò của BOM là gì trong quản lý sản xuất?
Sổ tay “bí kíp” sản xuất: Định mức nguyên vật liệu tổng hợp tất cả các nguyên liệu, số lượng và quy trình sản xuất sản phẩm. Doanh nghiệp có thể tính toán và dự trù các nguyên liệu cần thiết nhất.
Tối ưu chi phí: Tất cả nguyên vật liệu và số lượng cũng như giá cả được cập nhật chi tiết trong BOM. Dựa vào đó, nhà sản xuất sẽ có cái nhìn toàn diện về chi phí sản xuất theo giá thị trường để tìm nguồn cung tiết kiệm hơn. Không những thế, doanh nghiệp có thể tính toán tỷ suất lợi nhuận và thiết lập chiến lược định giá phù hợp cho sản phẩm.
Kiểm soát hàng tồn kho dễ dàng: BOM giúp doanh nghiệp tránh lãng phí hàng tồn kho dư thừa. Dựa vào BOM, nhà máy sản xuất sẽ nắm rõ số lượng và tiến hành sản xuất theo đúng yêu cầu. Không những thế, nhà máy sản xuất cũng có thể tự cải thiện công thức sản xuất để đưa ra sản phẩm hoàn hảo nhất.
Cải tiến quy trình sản xuất: BOM hỗ trợ doanh nghiệp cải tiến quy trình sản xuất, hướng đến mục đích xây dựng nền tảng sản xuất chuyên nghiệp. Với nguồn thành phần sản xuất được đo lường và kiểm soát tốt, BOM còn giúp doanh nghiệp giảm chất thải hiệu quả.
Thiết lập các tiêu chuẩn sản xuất: BOM thường được sử dụng để thể hiện quy trình sản xuất từ khi phác thảo ý tưởng đến khi có đơn đặt hàng. Bằng cách này, doanh nghiệp có thể xác định các yếu tố quan trọng như nguyên liệu cần thiết, các bước sản xuất, cách kiểm soát chất lượng sản phẩm,… Một khi BOM được xác định, doanh nghiệp dễ dàng xây dựng và duy trì các tiêu chuẩn chất lượng cũng như đồng bộ quy trình sản xuất cho mỗi lô sản phẩm.
Nhất quán chuỗi hoạt động: BOM giúp tất cả các bộ phận liên kết chặt chẽ từ bộ phận thiết kế, bán hàng, hoạch định chất lượng cho đến nhà máy, nhà cung cấp,… Như thế, BOM chính là cầu nối quan trọng để các bộ phận kết hợp hiệu quả trong quá trình phát triển sản phẩm.
Làm thế nào ứng dụng BOM hiệu quả?
Cách thức đăng ký BOM là gì?
Bản chất của BOM là một danh sách gồm nhiều nguyên vật liệu để sử dụng trong quá trình sản xuất. Khi có sẵn một BOM, doanh nghiệp có thể sao chép BOM và đăng ký cho đơn hàng mới dễ dàng. Nếu BOM có nhiều dữ liệu, quá trình đăng ký và lưu trữ thường được thực hiện thông qua việc Excel. Nhờ đó, thông tin được quản lý thuận tiện và đồng bộ hóa dữ liệu hiệu quả hơn.
Một sản phẩm có thể gồm nhiều loại BOM khác nhau, doanh nghiệp nên quản lý và theo dõi dựa trên phiên bản BOM để đảm bảo tính nhất quán và chính xác trong quá trình sản xuất.
Áp dụng tính định mức của BOM là gì?
Việc giám sát nguyên vật liệu, số lượng và giá cả là vô cùng quan trọng trong quy trình sản xuất. Khi sử dụng BOM, quá trình thống kê trở nên thuận tiện và hiệu quả hơn. Doanh nghiệp có thể so sánh giữa số lượng và chi phí thực tế với kế hoạch đặt mua vật liệu (MRP). Điều này giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về tình hình cung ứng, giúp tránh được tình trạng thiếu hụt hoặc dư thừa nguyên vật liệu.
Tính năng nghiên cứu và phân tích tiêu chuẩn
Việc ước lượng từng loại nguyên vật liệu, số lượng và giá cả vào quy trình sản xuất là rất quan trọng. Dựa vào BOM, doanh nghiệp có thể phân tích các tiêu chuẩn, đánh giá mức chênh lệch giữa số liệu trong kế hoạch và thực tế. Hơn nữa, việc sử dụng các bản báo cáo giải trình và kê khai xuất – nhập nguyên vật liệu là cách hiệu quả để doanh nghiệp có căn cứ so sánh thực tế sử dụng nguyên vật liệu. Thông qua những báo cáo này, doanh nghiệp có thể đánh giá mức chênh lệch và xác định nguyên nhân gây ra sự chênh lệch đó.
Liên kết với nhiều tính năng khác
Trong quá trình lập kế hoạch mua bán nguyên vật liệu, doanh nghiệp có thể sử dụng BOM để làm tiêu chuẩn định lượng và đo lường nguyên vật liệu chính xác nhất. Hơn nữa, thông qua BOM doanh nghiệp có thể triển khai từng bước sử dụng nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất để mang đến thành phẩm tối ưu. Khi quá trình sản xuất xuất hiện lỗi, doanh nghiệp có thể sử dụng BOM để tái sử dụng nguyên vật liệu, tránh trường hợp lãng phí.
Thế nào là hoá đơn định mức nguyên vật liệu BOM đúng chuẩn?
Một hoá đơn định mức nguyên vật liệu BOM đúng chuẩn thường đảm bảo các yếu tố cơ bản sau:
Cấp BOM (BOM Level): Hoá đơn định mức nguyên vật liệu thường đa cấp, mỗi cấp thường đại diện cho tổ hợp chính hoặc tổ hợp phụ. Mỗi BOM được phân loại và đánh dấu dựa theo các BOM level để giúp người sử dụng nắm được quy trình lắp ráp.
Tham chiếu (Reference): Mỗi bộ phận hoặc nhóm bộ phận được gán một tham chiếu (định danh), thường bao gồm một chữ cái và một số.
Số lượng (Part Number): Số lượng thành phần và quy trình lắp ráp riêng lẻ để người sử dụng dễ dàng tham khảo.
Đơn vị đo (Unit of Measure): Các bộ phận và thành phần đều có đơn vị đo riêng biệt như như inch, feet, kg, ounce,…
Mô tả (Description): Thông tin chi tiết về kích thước, màu sắc hoặc các thông số kỹ thuật giúp người dùng phân biệt giữa các bộ phận giống nhau. Thường thì phần mô tả sẽ ở dạng hình ảnh.
Giai đoạn (Phrase): Đánh dấu vị trí các bộ phận dựa theo vòng đời của chúng như giai đoạn sản xuất, thử nghiệm, thiết kế,… Dựa vào đó, doanh nghiệp có thể theo dõi tiến độ lắp ráp theo mốc thời gian thực tế.
Loại mua sắm (Procurement type): Mô tả cách thức mua hoặc sản xuất của từng bộ phận. Thông qua việc xác định loại mua sắm, doanh nghiệp có thể tối ưu hóa hiệu quả trong các hoạt động sản xuất, lập kế hoạch và mua sắm.
Tên nhà sản xuất (Manufacturer name)
Các chỉ số tham khảo (Reference Indicators): Trong trường hợp sản phẩm chứa các cụm bảng mạch in (PCBA), doanh nghiệp phải đưa vào BOM chi tiết càng tốt.
Nhận xét và ghi chú (Note): Doanh nghiệp có thể để lại nhận xét và ghi chú nếu phát sinh vấn đề không phù hợp với các danh mục.
Sau khi đã xác định thông tin cần thiết, bạn có thể triển khai danh sách BOM và chú ý ghi lại các thay đổi kịp thời để đảm bảo tính chính xác trong quá trình sản xuất.
Kết luận
BOM chính là sổ tay quan trọng chứa danh sách các công thức trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Dựa vào BOM, doanh nghiệp có thể điều hướng và quản lý toàn bộ quy trình từ khâu phác thảo ý tưởng cho đến khâu sản xuất thành phẩm. Mong rằng bài viết trên của Vieclam24h.vn đã giúp bạn hiểu rõ BOM là gì và cách tạo BOM đúng chuẩn.
Bên cạnh đó, Vieclam24h.vn cung cấp công cụ tạo CV online với hàng trăm mẫu CV hoàn toàn miễn phí. Ngoài nội dung đúng chuẩn dựa theo vị trí công việc và lĩnh vực ứng tuyển, các bạn có thể thỏa sức sáng tạo CV cá nhân với chức năng tùy chỉnh màu sắc, nội dung, bố cục,… để tìm việc nhanh chóng tại môi trường làm việc mơ ước.
Xem thêm: Nhân viên kế hoạch sản xuất là gì? Bài test tuyển dụng có khó không?
