Trong công việc nói riêng và cuộc sống nói chung, việc đưa ra những giải pháp để giải quyết vấn đề là một trong những kỹ năng quan trọng. Tuy nhiên, không phải tất cả các vấn đề đều có giải pháp rõ ràng, buộc bạn phải tư duy sáng tạo hơn để đưa ra các ý tưởng mang tính đổi mới. Tư duy phân nhánh hay divergent thinking sẽ giúp bạn suy nghĩ khác biệt để đối mặt và vượt qua trở ngại. Divergent thinking là gì, làm thế nào để mài giũa khả năng này? Hãy cùng Nghề Nghiệp Việc Làm 24h tìm hiểu ở bài viết dưới đây.
Divergent thinking là gì?
Divergent thinking còn được gọi là tư duy phân nhánh hay tư duy đa chiều đề cập đến quá trình sáng tạo ra nhiều giải pháp cho một vấn đề trước khi quyết định giải pháp tốt nhất. Lối tư duy này theo hình thức tự do, không có cấu trúc, không có con đường cố định nào để đi đến quyết định. Bộ não không tìm kiếm một câu trả lời “đúng” mà tìm kiếm một giải pháp khác biệt.
Một số đặc điểm của những người có tư duy phân nhánh như:
– Độc lập, tò mò và chấp nhận rủi ro.
– Đưa ra nhiều ý tưởng nhanh chóng.
– Hay nghĩ về những ý tưởng mà hầu hết mọi người có thể không nghĩ tới.
– Sử dụng phản hồi của mọi người để cải thiện ý tưởng hay giải pháp.
– Có thể làm tốt cả khi làm việc độc lập hay làm việc nhóm.
Convergent thinking là gì?
Nhà tâm lý học JP Guilford là cha đẻ của 2 thuật ngữ convergent và divergent thinking vào năm 1956. Convergent thinking có nghĩa là tư duy hội tụ, tập trung vào việc đạt được giải pháp rõ ràng cho vấn đề. Lối tư duy này phù hợp nhất với những nhiệm vụ liên quan đến logic thay vì sáng tạo, chẳng hạn như trả lời các bài kiểm tra trắc nghiệm hoặc giải quyết một vấn đề mà bạn biết rằng không có giải pháp nào khác.
Sự khác biệt giữa convergent và divergent thinking
Convergent thinking
– Rõ ràng, không mơ hồ.
– Nhanh.
– Có cấu trúc.
– Hiệu quả, hợp lý, chính xác.
– Phù hợp với các vấn đề đã có giải pháp được thử nghiệm.
Divergent thinking
– Sáng tạo.
– Khám phá.
– Thường tốn nhiều thời gian hơn.
– Đôi khi có vẻ bốc đồng.
Ví dụ
– Tư duy hội tụ: Nếu máy photocopy ở công ty bị hỏng, người có tư duy hội tụ sẽ gọi ngay kỹ thuật viên đến sửa.
– Tư duy phân nhánh: Khi máy photocopy gặp vấn đề, người sở hữu tư duy phân nhánh sẽ cố gắng xác định nguyên nhân và đánh giá nhiều cách khác nhau để khắc phục như gọi cho kỹ thuật viên, tìm kiếm trên Youtube hoặc hỏi các đồng nghiệp có kinh nghiệm xử lý trường hợp này. Sau đó, họ sẽ xác định giải pháp nào là phù hợp nhất.
Ưu nhược điểm của divergent thinking
Ưu điểm
Có sự đầu tư về thời gian
Những người có tư duy phân nhánh thường thử nhiều giải pháp cho một vấn đề, ngay cả khi đã sẵn giải pháp trước đó. Việc này cần có thời gian nhưng khi họ thử thách bản thân để vượt qua những câu trả lời hiển nhiên, họ sẽ đổi mới, thay vì đi theo con đường nhanh nhất nhưng chưa chắc là tốt nhất.
Gắn kết đội nhóm
Khi làm việc nhóm, mỗi thành viên đều có suy nghĩ khác nhau và những ý tưởng thú vị sẽ được đưa ra ngay cả khi chúng chưa thực sự là một giải pháp hữu hiệu. Tuy nhiên, điều này sẽ thúc đẩy sự gắn kết giữa các thành viên và góp phần tìm ra giải pháp mới nhanh chóng.
Thúc đẩy tính linh hoạt
Đi theo lối mòn những cách làm thành công trước đây thường sẽ dẫn đến sự trì trệ. Do đó, thay vì bám vào các giải pháp trong quá khứ, hãy sử dụng divergent thinking để thúc đẩy bản thân thử những phương án mới. Thực hành tư duy phân nhánh sẽ giúp bạn thích ứng tốt hơn. Nếu đã có thói quen tạo ra các giải pháp sáng tạo, bản năng của bạn sẽ phản ứng linh hoạt trước những rào cản thay vì đi theo lộ trình có sẵn. Theo một bài viết Clinical Psychology Review, tính linh hoạt trong nhận thức thường đi đôi với các thế mạnh khác như khả năng phát triển bản sắc và điều tiết cảm xúc.
Tạo ra những cơ hội mới
Khi động não nghĩ ra nhiều ý tưởng mới, bạn có thể xác định các cơ hội khác nhau. Ngay cả khi những ý tưởng này chưa phù hợp ở thời điểm hiện tại thì vẫn đáng để theo đuổi trong tương lai. Ví dụ khi đang lên ý tưởng cho một chiến dịch tiếp thị, bạn phát hiện cơ hội sản phẩm mới có thể gây được tiếng vang với đối tượng mục tiêu. Tuy nhiên, công ty không thể phát triển sản phẩm đó ngay bây giờ vì có những ưu tiên khác, nhưng đây hoàn toàn có thể là chiến dịch tiếp theo ở tương lai.
Nhược điểm
Mặc dù divergent thinking là cách tuyệt vời để mở rộng tư duy của bạn nhưng vẫn có những nhược điểm như:
Tốn thời gian
Nếu bạn không có nhiều thời gian để đưa ra quyết định, nhiều khả năng bạn sẽ không cân nhắc đầy đủ các lựa chọn khác nhau. Điều này có thể làm bạn lựa chọn một phương án mà chưa kịp suy nghĩ thấu đáo. Ngược lại, nếu bạn sử dụng hết thời gian để suy nghĩ đưa ra quyết định thì sẽ mất nhiều thời gian hơn.
Mắc kẹt bởi các lựa chọn
Việc suy nghĩ ra ý tưởng là điều thú vị và mang đến cho bạn những điều mà bạn chưa từng nghĩ đến. Nhưng những quyết định thường ngày không đòi hỏi kiểu tư duy “cao siêu” này. Khi tiếp cận mọi quyết định từ những góc độ khác nhau, bạn dễ bị mắc kẹt ở ngã ba đường giữa các lựa chọn, làm phức tạp hóa vấn đề với cả những việc đơn giản, nhỏ nhặt.
Mất tập trung
Mặc dù đưa ra những hướng đi mới có thể là một điều tốt nhưng sẽ khiến bạn mất tập trung vào các nhiệm vụ hiện tại. Ngoài ra, quá trình suy nghĩ có thể dẫn đến những hành động vô nghĩa hoặc không thực tế. Ví dụ nhóm của bạn đưa ra nhiều ý tưởng khác nhau cho từng bước của công việc thì lộ trình đạt được mục tiêu dự án của bạn sẽ giống như một chuỗi các con đường phân nhánh theo các hướng khác nhau. Do đó hãy chắc chắn xác định mục tiêu rõ ràng và các bước thực hiện để không bị mất phương hướng khi triển khai.
Xem thêm: Think outside the box là gì? Cách thúc đẩy đội nhóm thoát khỏi tư duy lối mòn
Làm thế nào để mài giũa tư duy phân nhánh?
Trở thành người có divergent thinking sẽ giúp bạn rèn luyện cả não trái và não phải, đồng thời có khả năng nhìn nhận vấn đề từ mọi góc độ. Những cách dưới đây có thể giúp bạn trong quá trình trau dồi kiểu tư duy này:
1. Học cách động não
Động não một mình hay theo nhóm là một cách tuyệt vời để khơi gợi những ý tưởng khác nhau. Khi xuất hiện một vấn đề không quá cấp bách, hãy để bản thân suy nghĩ ra nhiều ý tưởng mới. Khi làm việc nhóm cùng các đồng nghiệp khác, bạn có thể tổ chức cuộc họp và trình bày các ý tưởng lên bảng hay yêu cầu mọi người viết ra bất kỳ giải pháp nào nảy ra trong đầu.
2. Viết ý tưởng ra giấy
Viết nhật ký là một cách tuyệt vời để nuôi dưỡng những suy nghĩ khác biệt, ngay cả khi không có vấn đề cần giải quyết ngay lập tức. Bạn có thể bắt đầu bằng cách viết ra bất kỳ điều gì xuất hiện trong đầu, từ những ghi chú cho đến sáng kiến trong công việc. Sau đó, khi có vấn đề phát sinh, bạn sẽ áp dụng kỹ năng viết này để tìm ra giải pháp tiềm năng.
Nhật ký riêng tư nên bạn sẽ không bị áp lực khi không đưa ra các giải pháp hoàn hảo. Do đó bạn sẽ tiếp cận với việc giải quyết vấn đề với ít nỗi sợ hơn, chính điều này có thể dẫn đến tư duy đột phá.
3. Thực hành lập bản đồ tư duy (mind-map)
Theo một nghiên cứu năm 2002, bản đồ tư duy có thể tăng khả năng ghi nhớ thông tin lên 10-15%, rất hữu ích khi bạn đang cố gắng sắp xếp nhiều ý tưởng cùng một lúc. Bản đồ tư duy là một sơ đồ giúp bạn sắp xếp các ý tưởng xung quanh vấn đề chính. Ví dụ, bạn đặt “chiến dịch tiếp thị mới” làm trọng tâm và nhóm các ý tưởng trên các nhánh khác nhau xung quanh chiến dịch đó. Chẳng hạn như ý tưởng Email Marketing đưa lên một nhánh, còn Social Media ở một nhánh khác…
Bản đồ tư duy giúp ích cho việc rèn luyện divergent thinking là do thúc đẩy quá trình suy nghĩ theo một cấu trúc có tổ chức và tùy chỉnh theo nhu cầu. Mục tiêu của hoạt động này là viết ra các ý tưởng mà không để sót bất kỳ điều gì.
Xem thêm: Tổng hợp 5 phần mềm vẽ sơ đồ tư duy miễn phí, chuyên nghiệp
Hãy nhớ rằng dù bạn suy nghĩ đơn giản đến đâu, bạn vẫn có thể nảy ra ý tưởng sáng tạo, chỉ cần biết cách khai thác kỹ năng tư duy phân nhánh. Với bài viết trên, hy vọng đã giúp bạn đọc hiểu hơn về divergent thinking cũng như cách để mài giũa lối tư duy này. Để tìm hiểu các chủ đề bổ ích khác, đừng quên theo dõi blog của Vieclam24h.vn nhé!
Bên cạnh đó, Vieclam24h.vn hiện đã có tính năng tạo CV cực đơn giản với hàng ngàn mẫu CV ấn tượng, đầy đủ thông tin giúp bạn dễ dàng ghi điểm tuyệt đối với nhà tuyển dụng trong lần gặp đầu tiên. Truy cập ngay để thỏa sức sáng tạo CV cá nhân với chức năng tùy chỉnh màu sắc, nội dung, bố cục,… để tìm việc nhanh chóng tại môi trường làm việc mơ ước nhé.
Xem thêm: Lateral thinking: Tư duy đa chiều giúp bạn thoát khỏi lối mòn suy nghĩ
