“Con vua thì lại làm vua, con sãi ở chùa lại quét lá đa” câu ca dao đã nói lên một luật bất thành văn dường như đã ăn sâu vào tiềm thức. Vậy bạn đã biết đến hiệu ứng Matthew chưa, khái niệm này được áp dụng trong nhiều lĩnh vực bao gồm: giáo dục, kinh tế, xã hội, tình yêu… và tác động không nhỏ trong đời sống. Vậy hiệu ứng Matthew là gì? Làm sao để đối phó với hiệu ứng Matthew? Hãy cùng Nghề Nghiệp Việc Làm 24h giải đáp mọi thắc mắc trong bài viết bên dưới nhé!
Hiệu ứng Matthew là gì?
Hiệu ứng Matthew (Matthew effects) được đặt tên bởi nhà tâm lý học Keith Stanovich. Nguồn gốc thuật ngữ xuất phát từ một câu có trong Kinh thánh: “Phàm ai đã có, thì sẽ được cho thêm; còn ai không có, thì ngay cả cái đang có cũng sẽ bị lấy đi”. Thuật ngữ này là một hiện tượng xã hội nhằm chỉ những người được sinh ra trong hoàn cảnh đầy đủ sẽ có nhiều lợi thế để thành công và ngày càng giàu có hơn. Ngược lại, những người không có gì trong tay lúc đầu sẽ không có nhiều cơ hội phát triển và càng ngày sẽ lại nghèo đi.
Ví dụ về hiệu ứng Matthew trong cuộc sống
Trong giáo dục
Trong cùng một lớp, đối với các học sinh có xuất phát điểm tốt, từ nhỏ đã có cơ hội tiếp xúc với nhiều tài liệu học tập, các khóa học đào tạo nâng cao, nhóm học sinh này sẽ nổi bật, tiếp thu kiến thức nhanh hơn các bạn còn lại. Vì thế, khi vào môi trường học tập, giáo viên sẽ có xu hướng khuyến khích và trao nhiều cơ hội cho các học sinh này. Trong khi đó, những học sinh có hoàn cảnh khó khăn hơn có thể sẽ gặp nhiều thử thách hơn trong việc học và thường không được trao nhiều cơ hội bằng các học sinh ưu tú. Như vậy có thể thấy hiệu ứng Matthew trong giáo dục đã gây ra khoảng cách phát triển giữa hai đối tượng học sinh.
Trong tình yêu
Hiệu ứng Matthew được áp dụng vào nhiều khía cạnh trong cuộc sống. Trong tình yêu, thuật ngữ được dùng để diễn tả tình trạng một bên luôn là người cho đi, dành tình cảm, sự chăm sóc quá nhiều cho người mình yêu. Còn đối phương lại xem đó là điều hiển nhiên, ngày càng ít trân trọng và đề cao sự cố gắng của bạn khiến mối quan hệ càng lạnh nhạt.
Biểu hiện thường thấy của hiệu ứng Matthew trong tình yêu
Sự quan tâm trở thành gánh nặng: Mỗi người đều có giới hạn của riêng mình, tình yêu cũng vậy. Bạnluôn là người cho đi, sẵn sàng hy sinh mọi thứ vì người mình yêu nhưng đối phương lại không biết quan tâm, trân trọng hành động ấy. Đến một lúc khi chạm đến giới hạn chịu đựng của bản thân, bạn sẽ cảm thấy kiệt sức, ấm ức và không còn động lực để tiếp tục.
Luôn đặt đối phương lên trên hết: Đây là biểu hiện phổ biến của hiệu ứng Matthew trong tình yêu, bạn luôn lo sợ họ sẽ rời đi nếu bạn không chiều chuộng và bên họ mỗi ngày. Bạn dành toàn bộ sự chú ý cho người yêu, luôn đặt đối phương lên trên bản thân mình và bỏ quên mong muốn của bản thân và các mối quan hệ khác.
Duy trì và xây dựng tình yêu là trách nhiệm của một người: Khi rơi vào vòng lặp luẩn quẩn của hiệu ứng Matthew, vị trí của bạn và đối phương sẽ không ngang bằng nhau, mà thay vào đó đối phương sẽ thắng thế và được đặt ở vị trí cao hơn. Do đó, bạn nghĩ rằng trong mối quan hệ này, bạn là người có trách nhiệm phải giải quyết và nhượng bộ trước những vấn đề xảy ra. Bạn ám ảnh bản thân chưa đủ tốt, chưa xứng đáng với đối phương nên mọi mâu thuẫn, vấn đề xảy ra đều là lỗi của bản thân bạn.
Xem thêm: Ngôn ngữ tình yêu là gì? Giải mã 5 ngôn ngữ tình yêu của các cặp đôi
Trong kinh tế
Hiệu ứng Matthew gây ra sự chênh lệch kinh tế giữa các tầng lớp trong xã hội, đấy là lý do vì sao xảy ra hiện tượng người giàu càng giàu hơn, còn người nghèo lại càng nghèo đi. Cả hai người đều sinh sống và làm việc tại TP HCM, nhưng một người lương 10 triệu/ tháng, và một người có mức lương 100 triệu/ tháng, thu nhập giữa 2 người sẽ chênh lệch nhau 10 lần. Nhưng trên thực tế, sự chênh lệch này có thể hơn thế nữa, vì còn một yếu tố khác tác động đến sự chênh lệch này chính là phí sinh tồn.
Phí sinh tồn bao gồm các khoản chi tiêu như: sinh hoạt phí, thế chấp, chi phí tiệc tùng, chi phí di chuyển, chi phí cho những tình huống bất ngờ,… Nếu sau khi trừ các khoản phí sinh tồn này, có thể thu nhập thực tế của người mức lương 10 triệu chỉ còn dư dao động từ 2 – 3 triệu đồng. Còn người có mức lương 100 triệu/ tháng, sau khi trừ đi các khoản phí có thể còn dư từ 60 – 70 triệu. Vậy có thể thấy sự chênh lệch này có thể lên đến 30 lần. Như vậy, người tích lũy được càng nhiều tiền sẽ có nhiều cơ hội đầu tư phát triển hơn, họ thoát khỏi xiềng xích của các khoản phí sinh tồn và làm chủ dòng tiền, biến dòng tiền đó thành các nguồn thu nhập thụ động cho bản thân. Đó là lý do khiến tiền của người giàu như “nước chảy chỗ trũng” luôn nhiều hơn chứ không vơi đi, còn người bình thường luôn phải vất vả xoay sở chi tiêu làm sao cho đủ từng tháng.
Cần trang bị gì để đối phó với hiệu ứng?
Đối phó với Hiệu ứng Matthew trong cuộc sống đòi hỏi sự nhạy bén và sự cân nhắc. Dưới đây là một số bí quyết hữu ích:
Tự nhận thức: Hiệu ứng Matthew là một hiện tượng không thể tránh khỏi trong cuộc sống. Tuy nhiên “Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời”, vì thế đừng để hiệu ứng này ảnh hưởng đến nhận thức và quyết tâm khiến bạn chùn bước chinh phục ước mơ của mình. Vì yếu tố môi trường chỉ là một phần nhỏ, để có thể đi đến thành công, tất cả chúng ta dù giàu hay nghèo đều cần phải nỗ lực và cố gắng. Nếu đủ dũng khí và quyết tâm chắc chắn thành công sẽ đến với bạn sớm thôi!
Đặt ra mục tiêu cụ thể: Xác định những mục tiêu cụ thể và tự đặt ra thời hạn cho sự phát triển của bản thân. Điều này giúp bạn xây dựng thói quen kỷ luật bản thân, tránh tình trạng lơ là, ỷ lại.
Học hỏi liên tục: Tìm kiếm cơ hội học hỏi từ những người thành công giúp để kiến thức cùng kỹ năng của bạn ngày càng phong phú và hoàn thiện. Từ đó, bạn sẽ nhìn ra được nhiều góc độ của một vấn đề, giúp tư duy và khả năng giải quyết vấn đề sắc bén hơn.
Xây dựng mối quan hệ tích cực: Xây dựng mối quan hệ tích cực với những người có cùng sở thích và tầm nhìn. Những mối quan hệ chất lượng sẽ mang đến nhiều cơ hội mới và giúp rút ngắn khoảng cách, sự chênh lệch do hiệu ứng Matthew tạo ra.
Xem thêm: Những nguyên tắc ngầm khi giao tiếp, kết bạn với đồng nghiệp nơi công sở
Liên tục đánh giá và thay đổi: Liên tục đánh giá và sẵn sàng thay đổi là điều cần thiết trong quá trình phát triển. Hãy sẵn sàng điều chỉnh chiến lược và hướng đi để đảm bảo bạn đang đi đúng lộ trình. Điều này giúp bạn dễ dàng nhận ra những dấu hiệu do hiệu ứng Matthew gây ra.
Giữ vững tinh thần tích cực: Hãy luôn giữ tư duy tích cực và tin tưởng vào khả năng của bản thân. Tinh thần mạnh mẽ sẽ giúp bạn vượt qua những khó khăn và tiếp tục tiến lên, sẵn sàng đối mặt với những bất công và sóng gió cuộc đời.
Nhớ rằng, mỗi tình huống và mỗi người đều có những đặc điểm riêng, nên không có một cách tiếp cận duy nhất nào phù hợp cho tất cả mọi trường hợp và đối tượng. Tùy vào hoàn cảnh và mục tiêu của bản thân mà bạn có thể cân nhắc tùy chỉnh để nhận biết và đối phó với hiệu ứng Matthew.
Nghề Nghiệp Việc Làm 24h hy vọng rằng, bài viết trên đã giúp bạn giải đáp các thắc mắc về hiệu ứng Matthew là gì và các ví dụ về hiệu ứng Matthew trong cuộc sống. “Con đường thành công không có dấu chân của kẻ lười biếng”, vì thế dù xuất phát từ vị trí nào đi chăng nữa, chỉ cần bạn đủ quyết tâm và nỗ lực thì thành công sẽ đến với bạn sớm thôi!
Ngoài ra, nếu bạn đang có nhu cầu tìm kiếm một công việc phù hợp năng lực và sở thích cá nhân, hãy truy cập ngay vào website Việc Làm 24h thường xuyên để không bỏ lỡ những vị trí phù hợp với mức lương cực hấp dẫn. Chúc bạn thành công!
Xem thêm: Ownership là gì? Tuyệt chiêu rèn luyện tinh thần làm chủ trong công việc
