Lập trình là một trong những nghề “hái ra tiền” được rất nhiều bạn trẻ ưa chuộng và theo đuổi trong nhiều năm gần đây. Để trở thành một chuyên viên lập trình chuyên nghiệp, bạn chắc chắn phải hiểu rõ các loại ngôn ngữ lập trình. Trong thế giới công nghệ hiện đại, số lượng ngôn ngữ lập trình ngày càng tăng. Vậy ngôn ngữ lập trình là gì? Đâu là các ngôn ngữ lập trình phổ biến hiện nay? Kỹ năng học ngôn ngữ lập trình là gì? Hãy cùng Việc Làm 24h tìm hiểu chi tiết về ngôn ngữ lập trình qua bài viết dưới đây nhé!
Giới thiệu tổng quan về ngôn ngữ lập trình
Ngôn ngữ lập trình là gì?
Để trở thành lập trình viên chuyên nghiệp, bước đầu tiên bạn cần làm là tìm hiểu “Ngôn ngữ lập trình là gì?”. Hiểu đơn giản, ngôn ngữ lập trình (Programming Language) là một dạng ngôn ngữ được con người dùng để giao tiếp với máy móc hoặc các thiết bị điện tử.
Ngôn ngữ lập trình dùng để làm gì?
Mục đích chính của ngôn ngữ lập trình là thực hiện các thuật toán trên máy tính để tạo ra các sản phẩm công nghệ, kỹ thuật số.
Tương tự những loại ngôn ngữ khác, ngôn ngữ lập trình sở hữu hệ thống quy tắc riêng yêu cầu người dùng bắt buộc tuân theo. Hiện tại, ngôn ngữ lập trình đã phát triển hơn 700 loại. Về cơ bản, các loại ngôn ngữ lập trình mới thường đơn giản và có khả năng giải quyết vấn đề nhanh hơn. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với các loại ngôn ngữ lập trình cũ đã lạc hậu. “Vũ khí tối thượng” của một chuyên gia lập trình là am hiểu tường tận về một loại ngôn ngữ phổ biến.
Dù muốn phát triển theo hướng chuyên sâu hay học rộng, bạn đều phải đối diện có những mặt tích cực và hạn chế riêng. Điều quan trọng nhất bạn cần làm là lựa chọn phương thức học phù hợp với mục tiêu, đam mê và năng lực của bản thân.
Thế nào là lập trình?
Sau khi hiểu “Ngôn ngữ lập trình là gì?”, bạn cần nắm khái niệm lập trình nếu muốn dấn thân vào lĩnh vực này.
Lập trình là một công việc liên quan đến lĩnh vực Công nghệ Thông tin (CNTT) và Khoa học Máy tính (KHMT). Nhiệm vụ của các lập trình viên là sử dụng các ngôn ngữ lập trình và kết hợp với những đoạn code, tiện ích sẵn có để tạo nên các phần mềm, ứng dụng, chương trình, website, game,… Thông qua đó, người dùng có thể thực hiện các mệnh lệnh và tương tác với ứng dụng, thiết bị, máy tính,…
Hiểu đơn giản, lập trình chính là quá trình bạn tạo ra những sản phẩm mà máy tính có thể hiểu và thực hiện theo yêu cầu của mình. Bởi lẽ thế, mỗi câu lệnh xuất hiện đều mang một ý nghĩa và có nhiệm vụ nhất định trong quá trình vận hành.
Ngôn ngữ lập trình có mấy loại?
Trên thực tế, ngôn ngữ lập trình là một tập hợp các ký tự được chuẩn hoá theo những quy tắc nhất định để viết chương trình. Ngôn ngữ lập trình được chia thành 3 loại chính bao gồm:
- Ngôn ngữ máy tính (Machine Language).
- Hợp ngữ (Assembly Language).
- Ngôn ngữ lập trình bậc cao (High-level Programming Language).
Ngôn ngữ máy tính là gì?
Ngôn ngữ máy tính là một loại ngôn ngữ nền tảng của bộ vi xử lý. Đồng thời, đây là loại ngôn ngữ duy nhất để viết chương trình mà máy tính có thể hiểu và thực thi được. Khi viết chương trình bằng ngôn ngữ máy, bạn sẽ khai thác được triệt để các đặc điểm của phần cứng máy.
Ngôn ngữ máy tính được viết theo dạng mã nhị phân 0 – 1 hay mã hex. Dựa vào đó, máy tính có thể hiểu ngay lập tức và thực hiện được các yêu cầu của chương trình. Tuỳ vào mục đích sử dụng của chương trình, các lập trình viên sẽ ứng dụng ngôn ngữ máy khác nhau để viết.
Hợp ngữ là gì?
Hợp ngữ là một loại ngôn ngữ lập trình cấp thấp được tạo ra bằng cách biên dịch các mã nguồn từ ngôn lập trình cấp cao như C hoặc C++. Nhiệm vụ của hợp ngữ là chuyển các hệ mã 0 và 1 về một ngôn ngữ dễ hiểu hơn.
Dựa vào đó, các lập trình viên sẽ biên – phiên dịch tự động các ngôn ngữ lập trình bậc cao hơn về hợp ngữ. Có thể nói, hợp ngữ là loại ngôn ngữ lập trình quen thuộc và gần gũi với ngôn ngữ máy tính. Ưu điểm của hợp ngữ là cho phép quá trình lập trình diễn ra nhanh và hiệu quả hơn.
Hợp ngữ thường phù hợp với các bộ vi xử lý và các thiết bị lập trình. Hầu như các lập trình viên sử dụng hợp ngữ để viết một chương trình mới. Đồng thời, hợp ngữ còn được dùng để tinh chỉnh một chương trình hoặc đảm bảo quy trình hoạt động của một ứng dụng.
Ngôn ngữ lập trình bậc cao là gì?
Ngôn ngữ lập trình bậc cao là một loại ngôn ngữ lập trình mang tính trừu tượng. Loại ngôn ngữ này có hình thức khá tương tự với dạng ngôn ngữ tự nhiên với tính độc lập cao, ít bị phụ thuộc vào các thiết bị cũng như trình dịch thông dụng.
Trong khi các ngôn ngữ lập trình bậc thấp được dùng để phát triển hệ điều hành mới hoặc mã chương trình cơ sở, ngôn ngữ lập trình bậc cao được sử dụng chủ yếu để viết ứng dụng, phần mềm chạy trên các nền tảng và kiến trúc khác nhau.
Dựa trên phương pháp xây dựng và thực hiện chương trình, ngôn ngữ lập trình bậc cao được phân thành 3 loại nhỏ:
- Ngôn ngữ lập trình tuyến tính: Đây là các chương trình được thực hiện theo quy trình tuần tự từ đầu đến cuối. Lệnh nào được viết trước sẽ chạy trước, viết sau sẽ chạy sau.
- Ngôn ngữ lập trình theo cấu trúc: Loại ngôn ngữ lập trình này được chia nhỏ thành các dự án con để thực hiện một công việc cụ thể.
- Ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng: Đây là loại ngôn ngữ hoạt động chủ yếu dựa trên đối tượng, lấy đối tượng làm tiền đề để giải thuật chương trình.
Nên học ngôn ngữ lập trình nào?
Tính đến thời điểm hiện tại, ngôn ngữ lập trình trên thế giới đã lên đến con số 700. Vì vậy, ngoài câu hỏi “Ngôn ngữ lập trình là gì?”, “Nên học ngôn ngữ lập trình nào?” cũng là thắc mắc chung của nhiều bạn trẻ khi muốn theo đuổi con đường lập trình viên.
Tuỳ vào mục đích, kỹ năng, bạn có thể chọn và sử dụng các loại ngôn ngữ phù hợp. Trong bài viết này, Việc Làm 24h sẽ gợi ý đến bạn 5 loại ngôn ngữ lập trình tốt nhất để học vào năm 2023.
1. JavaScript
JavaScript là một loại ngôn ngữ lập trình cấp cao, được mệnh danh là “biểu tượng công nghệ cốt lõi” của World Wide Web. Theo khảo sát, có đến 97,8% các trang web sử dụng JavaScript như một ngôn ngữ lập trình phía máy khách (client-side).
Trước đây, JavaScript được dùng để phát triển các trình duyệt web. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, ngôn ngữ lập trình này đã trở thành một phần không thể thiếu để triển khai trang web phía máy chủ và các ứng dụng không phải trình duyệt web.
Nhiều người cho rằng, JavaScripts là “thế hệ hậu bối” của Java. Nhưng trong quá trình phát triển, JavaScripts đã khẳng định được sự độc lập lập và tách biệt với “người anh” của mình. Đến nay, JavaScripts là ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất thế giới, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, ngành nghề.
Ưu điểm:
- Dễ học, dễ thực thi.
- Được ứng dụng rộng rãi khắp mọi trang web.
- Có thể chạy ngay lập tức trong trình duyệt phía máy khách.
- Có tính năng xác thực đầu vào của người dùng.
- Nền tảng độc lập, kiểm soát trình duyệt nhiều hơn.
- Có năng suất và khả năng đọc được nâng cao.
- Các “ông lớn” hàng đầu thế giới sử dụng JavaScript là Microsoft, Uber, PayPal, Google, Walmart,…
2. Python
Python cũng là ngôn ngữ lập trình bạn nên tìm hiểu nếu muốn trở thành lập trình viên. Đặc tính của Python là đơn giản, dễ hiểu nên rất phù hợp với những người mới bắt đầu. Python là ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở miễn phí với các module hỗ trợ đa dạng. Không những thế, loại ngôn ngữ này còn sở hữu cộng đồng người dùng lớn mạnh.
Với Python, lập trình viên có thể dễ dàng tích hợp với các dịch vụ web. Cấu trúc dữ liệu của ngôn ngữ lập trình này cũng rất thân thiện với người dùng. Python được biết đến như một ngôn ngữ lập trình phổ biến cho các ứng dụng Machine Learning và Deep Learning.
Ưu điểm:
- Dễ học và dễ code.
- Sở hữu thư viện và framework hỗ trợ rất nhiều ứng dụng.
- Có thể kết hợp với các biến thể của Java và C như Jython, CPython.
- Hỗ trợ GUI.
- Các “ông lớn” hàng đầu sử dụng Python là Intel, Spotify, Facebook, Netflix,…
3. Go
Go là ngôn ngữ lập trình được Google phát triển vào năm 2007 nhằm hỗ trợ các API và ứng dụng web. Trong những năm gần đây, Go đã trở thành một trong những ngôn ngữ lập trình phát triển nhanh nhất bởi tính đơn giản và khả năng xử lý các hệ thống đa lõi, nối mạng và có codebase (cơ sở mã) lớn.
So với các ngôn ngữ lập trình khác, Go được ứng dụng nhiều trong các dự án lớn. Ngôn ngữ lập trình này khá phổ biến trong nhiều công ty CNTT bởi cấu trúc đơn giản, hiện đại và sự gần gũi về cú pháp.
Ưu điểm:
- Đơn giản, dễ đọc, dễ hiểu.
- Hỗ trợ các quy trình tự động hoá.
- Hỗ trợ các quy trình khoa học dữ liệu và AI.
- Các “ông lớn” sử dụng ngôn ngữ lập trình GO là Google, BBC, Medium, Uber.
4. Java
Java là một trong những ngôn ngữ lập trình phổ biến, được lập trình viên ưa chuộng nhất hiện nay. Loại ngôn ngữ lập trình này thuộc sở hữu của tập đoàn Oracle. Hiện tại, Java đã trở thành tiêu chuẩn chung cho các ứng dụng có thể sử dụng trên mọi nền tảng như Mac, Windows, Android, iOS,…
Điểm đặc trưng của Java là tính năng “viết một lần, chạy mọi nơi” (Write once, run anywhere – WORA). Vì vậy, ngôn ngữ lập trình này luôn được đánh giá cao về tính di động trên các nền tảng, từ trung tâm dữ liệu máy tính đến smartphone. Ở thời điểm hiện tại, đã có hơn 3 tỷ thiết bị chạy các ứng dụng được viết bắt Java.
Ưu điểm:
- Nền tảng độc lập, lập trình hướng đối tượng.
- Năng suất, hiệu suất và bảo mật nâng cao.
- Là loại ngôn ngữ lập trình an toàn nhất.
- Các “ông lớn” sử dụng Java là: Amazon, Adobe, Instagram, Flipkart,…
5. Kotlin
Chính thức ra mắt người dùng công nghệ vào năm 2011 với tên gọi là Project Kotlin do JetBrains phát triển, Kotlin đã “thổi một làn gió mới” vào lĩnh vực lập trình. Phiên bản Kotlin đầu tiên được phát hành vào năm 2016. Kotlin tương thích với Java và có khả năng hỗ trợ các ngôn ngữ lập trình chức năng.
Ngôn ngữ lập trình này được ứng dụng rộng rãi cho các ứng dụng web, ứng dụng Android, ứng dụng máy tính. Thậm chí, Kotlin còn được dùng để phát triển ứng dụng phía máy chủ.
Ưu điểm:
- Mã ngắn gọn, có cấu trúc rõ ràng.
- Các tính năng có độ bảo mật cao.
- Viết code ít hơn khoảng 20% so với Java.
- Có khả năng tương tác 100%.
- Các “ông lớn” sử dụng Kotlin là: Pinterest, Uber, Amazon, Trello,…
Các kỹ năng học ngôn ngữ lập trình là gì?
Làm việc nhóm
Hầu hết các dự án liên quan đến lập trình đều có quy mô từ vừa đến lớn. Vì vậy, bạn không thể hoàn thành công việc nếu không có sự hỗ trợ của đồng đội. Mỗi cá nhân sẽ thực hiện một nhiệm vụ khác nhau để đảm bảo tiến độ. Thế nên, để trở thành lập trình viên giỏi, kỹ năng bắt buộc bạn cần trang bị là làm việc nhóm.
Xem thêm: Bỏ túi 8 kỹ năng làm việc nhóm cần phải biết để làm việc hiệu quả
Khả năng logic
Rèn luyện tư duy logic cũng là kỹ năng không thể thiếu đối với các lập trình viên. Kỹ năng này thường liên quan đến những bộ môn như tin học, toán tin. Qua đó, bạn sẽ dễ dàng hình dung cũng như phân tích các dự án và tìm ra hướng giải quyết nhanh chóng, hiệu quả. Có tư duy logic cũng giúp bạn cải thiện tính cẩn trọng, tỉ mỉ để viết code tốt hơn.
Tinh thần ham học hỏi
Thế giới công nghệ không ngừng thay đổi mỗi giây, mỗi phút. Vì vậy, để trở thành một chuyên gia lập trình, bạn cần rèn luyện tinh thần ham học hỏi, trau dồi kiến thức thường xuyên. Việc này giúp bạn nhanh chóng cập nhật tin tức, công nghệ mới nhất. Đồng thời, đây cũng là cách giúp bạn không bị đào thải khỏi môi trường lập trình cạnh tranh khốc liệt như hiện nay.
Xem thêm: Tự học là gì? Bật mí các bí quyết xây dựng thói quen tự học hiệu quả
Kết luận
Nhìn chung, lập trình là một ngành nghề đòi hỏi rất nhiều kỹ năng quan trọng. Đồng thời, để trở thành một lập trình viên chuyên nghiệp, bạn cần hiểu ngôn ngữ lập trình là gì và các quy tắc sử dụng. Tùy vào nhu cầu, mục đích và niềm đam mê, bạn có thể theo đuổi một hay nhiều ngôn ngữ lập trình mà Việc Làm 24h đã tổng hợp phía trên.
Qua bài viết trên, Việc Làm 24h hy vọng bạn đã hiểu rõ ngôn ngữ lập trình là gì cũng như các loại ngôn ngữ lập trình phổ biến. Nghề Nghiệp Việc Làm 24h hiện cung cấp hệ sinh thái việc làm phù hợp với những bạn trẻ có niềm đam mê lập trình, hãy liên hệ với chúng tôi ngay nếu có nhu cầu bạn nhé!
Xem thêm: Tự học là gì? Bật mí các bí quyết xây dựng thói quen tự học hiệu quả
