Trong các tổ chức, bảo vệ và khuyến khích sự minh bạch và trách nhiệm đạo đức là yếu tố quan trọng để xây dựng một môi trường làm việc và kinh doanh lành mạnh. Tuy nhiên, đôi khi, các hành vi không đúng đắn hoặc vi phạm quy tắc đạo đức có thể xảy ra. Trong bối cảnh này, những người dũng cảm dám đứng lên tố cáo xuất hiện, gọi là whistleblower. Whistleblower là gì? Vì sao họ cần được tôn trọng và bảo vệ? Hãy cùng Nghề Nghiệp Việc Làm 24h tìm hiểu.
Whistleblower là gì?
Từ “whistleblower” hay người thổi còi được dùng để chỉ người tiết lộ thông tin, thường là nhân viên trong một tổ chức hoặc công ty, thông báo về hành vi bất hợp pháp, phi đạo đức của tổ chức. Người này thường tiết lộ các hành vi không đúng đắn hoặc lạm dụng quyền lợi, thường là do sự quan ngại về đạo đức hoặc pháp luật.
Vậy Whistleblower sẽ đảm nhận những nhiệm vụ gì? Whistleblower có thể thông báo về các vấn đề như lạm dụng tài chính, gian lận, vi phạm luật pháp, nguy cơ mất an toàn công cộng, hoặc bất kỳ hành vi không đúng đắn nào khác mà họ cho rằng cần phải được công bố. Họ thường là những người có kiến thức hoặc chứng kiến trực tiếp về các hành vi không đúng đắn trong tổ chức của mình.
Việc tiết lộ thông tin có thể mang lại nhiều hậu quả cho whistleblower, bao gồm rủi ro mất việc làm, bị đe dọa hoặc trả thù, hoặc bị cô lập trong tổ chức. Tuy nhiên, whistleblower thường được bảo vệ bởi luật pháp và các chính sách của tổ chức trong một số trường hợp, để khuyến khích việc tiết lộ thông tin về hành vi không đúng đắn và bảo vệ quyền lợi của họ.
Nguồn gốc của cụm từ Whistleblower là gì?
Cụm từ “người thổi còi” (whistleblower) được cho là do nhà hoạt động dân sự Hoa Kỳ Ralph Nader đặt ra vào đầu những năm 1970. Ông sử dụng cụm từ này để thay thế cho những từ mang ý nghĩa tiêu cực như “kẻ chỉ điểm”. Tuy nhiên, nguồn gốc của cụm từ này có thể xuất hiện từ thời xưa hơn, từ thế kỷ 19.
“Người thổi còi” xuất phát từ hình ảnh sử dụng còi để cảnh báo công chúng hoặc đám đông về những vấn đề như phạm tội hay vi phạm luật chơi trong các trận đấu. Vào thế kỷ 19, cụm từ này gắn liền với các quan chức thực thi pháp luật, những người sử dụng còi để báo hiệu cho công chúng hoặc đồng nghiệp. Các trọng tài thể thao, sử dụng còi để chỉ ra lỗi vi phạm, cũng được gọi là “người thổi còi”.
Một ví dụ điển hình là bài báo năm 1883 trên tờ Janesville Gazette đã gọi một cảnh sát sử dụng còi báo động về một cuộc bạo loạn là “người thổi còi”. Đến năm 1963, cụm từ này được viết thành “whistle-blower” và bắt đầu được các nhà báo sử dụng để mô tả những người tiết lộ hành vi sai trái, như Nader. Cuối cùng, “whistleblower” trở thành một từ ghép quen thuộc trong tiếng Anh.
Cụm từ “người thổi còi” mang ý nghĩa tích cực, thể hiện sự dũng cảm của những người dám đứng lên tố cáo hành vi sai trái để bảo vệ lợi ích công cộng.
Những Whistleblower nổi tiếng trong lịch sử
Lịch sử ghi nhận nhiều trường hợp những người dũng cảm tiết lộ thông tin về hành vi sai trái, góp phần thúc đẩy sự thay đổi tích cực cho xã hội. Dưới đây là một số ví dụ về whistleblower nổi tiếng:
1. Daniel Ellsberg (1971)
Ellsberg là nhà phân tích quân sự Hoa Kỳ, người đã tiết lộ “Hồ sơ Lầu Năm Góc” cho báo chí. Hồ sơ này cho thấy chính phủ Hoa Kỳ đã lừa dối công chúng về cuộc chiến tranh Việt Nam. Việc tiết lộ này đã dẫn đến một cuộc tranh luận quốc gia và thúc đẩy việc Mỹ rút quân khỏi Việt Nam.
2. Mark Felt (1972)
Felt là một nhân viên cấp cao của FBI, người đã bí mật cung cấp thông tin cho hai nhà báo Bob Woodward và Carl Bernstein về vụ bê bối Watergate. Vụ bê bối này dẫn đến việc Tổng thống Richard Nixon từ chức.
3. Jeffrey Wigand (1996)
Wigand là một nhà khoa học nghiên cứu từng làm việc cho công ty thuốc lá Brown & Williamson. Ông đã tiết lộ thông tin về việc công ty này cố ý thêm chất gây nghiện vào thuốc lá. Việc tiết lộ này đã dẫn đến một chiến dịch chống hút thuốc lá trên toàn quốc và khiến Brown & Williamson phải bồi thường hàng tỷ USD.
4. Edward Snowden (2013)
Snowden là một cựu nhân viên của Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ (NSA). Ông đã tiết lộ thông tin về chương trình giám sát bí mật của NSA, cho thấy chính phủ Hoa Kỳ đã theo dõi trái phép hàng triệu người dân, dẫn đến một cuộc tranh luận toàn cầu về quyền riêng tư và an ninh quốc gia.
5. Frances Haugen (2021)
Haugen là một cựu quản lý sản phẩm của Facebook. Cô đã tiết lộ thông tin về việc Facebook biết rõ về tác hại của nền tảng này đối với sức khỏe tinh thần của người dùng, nhưng không có hành động để giải quyết. Hành động này đã dẫn đến một cuộc điều tra của quốc hội Hoa Kỳ và khiến Facebook phải thay đổi một số chính sách.
Ngoài những ví dụ trên, còn rất nhiều whistleblower khác đã đóng góp vai trò quan trọng trong việc bảo vệ lợi ích công cộng. Họ là những người dũng cảm dám đứng lên chống lại sự bất công và thúc đẩy sự minh bạch.
Các yếu tố cần cân nhắc trước khi trở thành Whistleblower là gì?
Việc quyết định trở thành whistleblower khi gặp chuyện sai trái bất bình trong công ty là một lựa chọn khó khăn với nhiều rủi ro. Dưới đây là một số yếu tố bạn cần cân nhắc trước khi đưa ra quyết định:
Mức độ nghiêm trọng và bằng chứng
Hãy tự trả lời các câu hỏi:
- Liệu hành vi sai trái có vi phạm luật pháp hay đạo đức kinh doanh?
- Liệu hành vi sai trái có gây hại đến lợi ích công cộng hoặc ảnh hưởng đến an toàn của người khác?
- Bạn có bằng chứng cụ thể để chứng minh hành vi sai trái?
- Bạn có thể thu thập thêm bằng chứng từ những người khác?
Trước khi quyết định trở thành whistleblower, hãy đảm bảo rằng bạn có đủ bằng chứng hoặc thông tin cụ thể về hành vi không đúng đắn. Nghi ngờ là không đủ, bạn cần có thông tin cụ thể để có thể chứng minh hành vi sai trái.
Khả năng chịu đựng rủi ro của Whistleblower là gì?
Đánh giá cẩn thận nguy cơ và hậu quả của việc trở thành whistleblower. Quyết định này có thể bao gồm mất việc làm, đe dọa đến an toàn cá nhân, hoặc mất uy tín nếu tiếp tục hoạt động trong ngành nghề này. Bạn có thể bị trả thù bởi công ty và gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm mới.
Tìm hiểu luật pháp và chính sách
Tìm hiểu về các luật pháp và chính sách bảo vệ whistleblower của bạn đang sinh sống và làm việc. Làm thế nào để bảo vệ danh tính của bạn và những người khác có liên quan? Bạn có thể tìm kiếm hỗ trợ từ các tổ chức nào?
Tìm kiếm sự hỗ trợ và tư vấn khi cần thiết
Tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, hoặc các tư vấn viên chuyên nghiệp trước khi đưa ra quyết định. Góc nhìn từ bên ngoài và sự hỗ trợ tinh thần có thể giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn hơn
Vai trò của whistleblower là không thể phủ nhận trong việc bảo vệ công bằng, đạo đức và trách nhiệm trong tổ chức. Khi tiết lộ thông tin về hành vi không đúng đắn, những người dũng cảm này đóng vai trò quan trọng làm sáng tỏ các vấn đề quan trọng, ngăn chặn lạm dụng quyền lực và đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động kinh doanh và chính trị.
Tuy nhiên, việc trở thành whistleblower không phải là một quyết định dễ dàng và có thể mang lại nhiều hậu quả tiêu cực cho người tiết lộ thông tin. Vì vậy, các chương trình bảo vệ whistleblower đóng vai trò quan trọng đảm bảo rằng những người này được bảo vệ, hỗ trợ trong quá trình tiết lộ thông tin.
Cuối cùng, sự hỗ trợ và bảo vệ của cả tổ chức và xã hội là cần thiết để tạo ra một môi trường làm việc và kinh doanh trung thực, minh bạch và đạo đức. Chỉ khi mọi người đều đứng lên và nói lên sự thật, chúng ta mới có thể tiến xa hơn trong việc xây dựng một xã hội công bằng và bền vững.
Vieclam24h.vn mong rằng bạn hiểu rõ vai trò và những thách thức đối whistleblower là gì và cân nhắc kỹ càng trước khi quyết định đứng tố cáo và tiết lộ thông tin.
Bên cạnh đó, Vieclam24h.vn hiện đã có tính năng tạo CV cực đơn giản với hàng ngàn mẫu CV ấn tượng, đầy đủ thông tin giúp bạn dễ dàng ghi điểm tuyệt đối với nhà tuyển dụng trong lần gặp đầu tiên. Truy cập ngay để thỏa sức sáng tạo CV cá nhân với chức năng tùy chỉnh màu sắc, nội dung, bố cục,… để tìm việc nhanh chóng tại môi trường làm việc mơ ước nhé.
Xem thêm: Passive Aggressive là gì? Phải làm gì khi đồng nghiệp là người gây hấn thụ động?
