Hai năm trước tôi từ Singapore về nước làm việc. Về nước rồi mới thấy, Việt Nam mình rẻ quá, cái gì cũng rẻ từ đồ ăn thức uống cho đến sức người lao động. Chất xám mà cứ như lục bình, ra chợ cân kí lấy bao xách về.
Bán rẻ sức lao động
Tôi có người em họ tên Ngân. Ngân siêng lắm, từ nhỏ đến lớn nó đã siêng rồi. Quê Ngân ở miền tây, nhớ ngày xưa nghĩ hè tôi hay xuống nhà nó chơi, hít thở không khí vài ngày để còn chạy lên thành phố cho kịp mấy lớp “văn hóa hè”. Lúc tôi còn mơ về em gái hàng xóm thì nó đã thức dậy đi vớt Lục bình. Vớt xong thì phơi khô rồi bó lại thành từng bó. Nhiệm vụ của tôi là giúp nó xách ra chợ bán, cứ 2.000 đồng/kg, mà đó là giá thời xưa kìa, nghe đâu giờ lên 6.500 đồng/kg rồi.
Tôi về nước thì Ngân cũng lên thành phố làm việc. Một hôm nó háo hức khoe với tôi mới xin được việc làm ở quán cà phê Em yêu, lương bổng cũng khá khẩm lắm. Tôi thì có cái tật tò mò, hỏi nó coi lương sao mà nói khá. Nó bảo bà chủ kêu nó làm 8 tiếng, mỗi tiếng trả cho 12.000, cuối tháng làm tốt thì thường cho thêm 200.000 phụ cấp xăng.
Tôi thấy cũng được, tuy lương một tiếng của nó bằng phân nữa ly cà phê của tôi nhưng mà thôi vậy cũng đủ sống. Cái Ngân nó nói tiếp:
Mà tháng đầu thử việc anh ơi, nên phải làm từ sáng tới tối, học việc phải đi sớm về trễ, học hỏi kinh nghiệm của người ta. Nghe tới thử việc thì tôi lại thấy nhột liền hỏi nó lương thử việc sao, nó cười tươi như bông và nói: “Anh Tuấn nói vui ghê, thử việc thì làm gì có lương”
Nghe xong tôi cũng cười chung với nó, mà là cười ngược, cười miệng méo xuống. Lâu lâu ra dáng anh họ, tôi đập bàn kêu nó nghỉ đi, tôi giới thiệu vô công ty của bạn gái tôi làm phụ bếp. Ngày làm có 4 tiếng mà lương tháng 3 triệu. Con Ngân nó mừng rơn, trong mắt nó tôi như một vị thần.
Lo xong chuyện bé Ngân tôi liền phải mời bạn gái đi uống trà sữa. Vô Gongcha em liều kêu liền hai ly. Một ly là vì xin việc cho con Ngân, ly còn lại là để em hả cơn giận. Với tư cách một bạn trai hoàn hảo, tôi liền hỏi em có chuyện gì mà giận, thằng nào chọc giận em, anh “xử” nó cho.
Em bảo hồi sáng, em gái của thằng cháu họ của dượng hai em nhắn tin facebook, hỏi em xem có thể viết dùm một bài quảng cáo sản phẩm lên trang web của công ty hay không. Yêu cầu không nhiều, dài tầm 1000 chữ, nội dung đầy đủ phong phú, câu chữ sáng tạo thu hút, văn phong nhẹ nhàng sâu lắng đi vào lòng người nhưng phải thể hiện được cái hồn cốt lõi của sản phẩm “cháo dinh dưỡng” mà công ty đang nhắm đến.
Bạn gái tôi cũng hiền, hỏi xem trả nhiêu một bài. Thế là chị ấy bảo, bà con với nhau ai lại tính toán vài cái chữ nghĩa, thôi thì chị em mình với nhau chị cũng bồi dưỡng em 20.000 xem như có lễ. Bạn gái tôi vừa đọc lại tin nhắn vừa cắn nát cái ống hút, tay thì vung tới vung lui như chuẩn bị ném luôn cái điện thoại đi, làm tôi tim cứ lên xuống như chơi chứng khoán, sợ em làm hư rồi lại xin tôi một cái coi như bù.
Suy tư về giá trị của lao động
Sáng hôm sau, tôi lại mang trái tim yếu đuối đó vào công ty làm việc. Thấy mấy em trai nhân viên cứ tụm năm tụm bảy vào cái điện thoại. tôi cũng sáp lại xem coi có chuyện gì.
Chuyện là trên diễn đàn của dân IT có một chị gái post bài. Muốn thuê một em IT về công ty lập trình web cho công ty, cái web đơn giản thôi, giống Amazon.com là được tất nhiên là sẽ trả theo giá thị trường 2.000.000 đồng, giá rất ưu đãi.
Tôi ngồi suy nghĩ, liệu rằng chị gái này là đánh thiếu hai số 0 hay ghi nhầm đơn vị tiền tệ. Và cái thị trường mà chị nói đến là cái “thị trường” nào mà có thể rẻ mạt đến mức này.
Mà trách không được, dạo này mấy em trai IT mới ra nghề bán phá giá quá, hạ giá chất xám của mình để rồi mọi người đánh đồng chung mức giá đó là “giá thị trường” của nguyên cái ngành mà các em đã học.
Chất xám không phải lục bình trôi, mà dù là lục bình cũng không bán rẻ như vậy. Giá trị của mỗi người được tạo nên từ IQ và EQ, EQ thì không bán được rồi nhưng IQ thì có thể. Làm cái gì cũng tốn chất xám, mà mỗi lần tạo ra thứ gì giá trị lại tiêu tốn nhiều hơn. Thế tại vì sao, các em lại bán với cái giá rẻ bèo như vậy?
Câu hỏi này cứ đi lòng vòng vào trong giấc ngủ, trong mơ tôi lại thấy mình trở thành tỷ phú, mà sản phẩm mà công ty tôi bán lại là cây lục bình trôi, ừ thì giấc mơ này, cũng rất đáng suy ngẫm. Liệu một ngày nào đó, tôi có thể trở thành tỷ phú được không? Cứ thế tôi lại tiếp tục mơ, mặc kệ chờ đón tôi ngày mai là ánh nắng ban mai hay bão bùng giông tố.
