Một con số đáng báo động khi ước tính trên toàn cầu 2 tỷ ngày làm việc bị mất đi do trầm cảm và lo âu, hiệu suất làm việc giảm gây thiệt hại 1000 tỷ USD hàng năm. Điều này cho thấy tầm quan trọng và sự ảnh hưởng to lớn của sức khỏe tinh thần đến năng suất lao động và nền kinh tế thế giới. Vừa qua, hơn 50 HRM, HRD, CHRP đến từ nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước có quy mô trên 100 nhân sự đã có một buổi ngồi lại cùng nhau trong khuôn khổ chương trình Bàn Tròn Doanh Nghiệp Strengthen Mental Health In Workplace để cùng thảo luận về sức khỏe tinh thần trong môi trường công sở.
Sự kiện nằm trong chuỗi series chia sẻ và cung cấp các kiến thức về ngành nhân sự do Việc Làm 24h tổ chức. Chương trình lần này phối hợp cùng GapoWork với sự tham gia của hai khách mời có kiến thức chuyên sâu về tâm lý và nhân sự, nhiều năm làm việc với các doanh nghiệp về vấn đề sức khỏe tinh thần cho nhân viên: Chị Nguyễn Thanh Tâm, chuyên gia tâm lý, giám đốc BasicNeeds Việt Nam và anh Võ Minh Tuấn, CHRO Siêu Việt Group.
Sức khỏe tinh thần dưới góc nhìn tâm lý học – Bạn có đang bị stress?
Chuyên gia tâm lý Nguyễn Thanh Tâm, giám đốc BasicNeeds Việt Nam đã chia sẻ với cộng đồng những người làm nhân sự góc nhìn tâm lý học về vấn đề sức khỏe tinh thần. Theo chuyên gia lý giải, sức khỏe tinh thần (mental health) là trạng thái thăng bằng nội tại và với môi trường. Các yếu tố thể chất, tâm lý, xã hội, văn hóa, tâm linh và các yếu tố khác đều ảnh hưởng đến sự thăng bằng này. Sức khỏe tâm thần và sức khỏe thể chất có mối liên hệ không thể tách rời.
Xem thêm: Dân văn phòng cần cẩn thận với 4 dấu hiệu của các bệnh tâm lý thường gặp
Sức khỏe tinh thần bao gồm sự lành mạnh an yên về cảm xúc, tâm lý và xã hội. Nó ảnh hưởng đến cách chúng ta suy nghĩ, cảm nhận và hành động. Nó cũng quyết định cách chúng ta xử lý trước căng thẳng, giao tiếp với người khác và có những lựa chọn lành mạnh.
Chị nhấn mạnh rằng vấn đề ảnh hưởng sức khỏe tinh thần đang gây ra gánh nặng cho toàn thế giới. Một thống kê ở Mỹ cho thấy, 71% người trưởng thành có ít nhất 1 triệu chứng của stress. Vì vậy, mỗi người cần có sự nhận thức về mức độ stress của bản thân để có phương án xử lý phù hợp.
Dưới đây là một bài kiểm tra Mức độ căng thẳng (BSRS-5) bạn có thể áp dụng cho bản thân hoặc những người xung quanh bất kỳ lúc nào.
Đây là kết quả, người làm bài test có thể đối chiếu so sánh để đánh giá mức độ căng thẳng của mình, có vượt ngưỡng đáng báo động không:
| Số điểm | Kết quả |
|---|---|
| 0 – 5 điểm | Chúc mừng! Bạn tự cân bằng cảm xúc rất tốt. |
| 6 – 9 điểm | Bạn có mức độ căng thẳng nhẹ. Chúng tôi khuyến khích bạn nên tìm kiếm sự hỗ trợ tâm lý như nói chuyện với gia đình, bạn bè để chia sẻ cảm xúc. |
| 10 – 14 điểm | Bạn có mức độ căng thẳng tâm lý cao rồi đấy. Bạn nên thực hành các liệu pháp thư giãn hoặc tư vấn tâm lý. |
| >= 15 điểm | Bạn có mức độ căng thẳng tâm lý rất cao, bạn nên đến gặp bác sĩ tâm thần hoặc đến bệnh viện để được đánh giá thêm. |
Xem thêm: Những bài test kiểm tra stress giúp bạn xác định mức độ căng thẳng của bản thân
Bên cạnh bài kiểm tra, chuyên gia tâm lý Nguyễn Thanh Tâm còn chia sẻ những dấu hiệu sức khỏe tinh thần của bạn đang bị ảnh hưởng. Cụ thể với các biểu hiện sau:
Stress
Tất cả mọi người ai cũng đều trải qua stress. Stress là đáp ứng của con người trước những hoàn cảnh được cho là nguy hiểm, khó khăn, có tính đe dọa, cần tập trung chú ý hoặc hành động.
Stress không phải là bệnh nhưng nếu diễn ra thường xuyên, kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ các vấn đề sức khỏe tâm thần như trầm cảm, lo âu, loạn thần và lạm dụng chất. Trong đó trầm cảm và lo âu là 2 bệnh lý phổ biến nhất liên quan đến stress.
Các biểu hiện của lo âu có thể nhận biết như:
- Lo lắng quá mức (không hợp lý) về nhiều thứ.
- Khó hoặc không thể kiểm soát sự lo lắng của mình.
- Cảm thấy khó chịu, bực bội, bồn chồn không yên.
- Khó thư giãn.
- Co rút cơ.
- Khó tập trung.
- Khó hoặc mất ngủ.
Xem thêm: Rối loạn lo âu là gì? Dân văn phòng cần làm gì khi bị lo âu quá mức?
Burnout
Job burnout (căng thẳng trong công việc) là một loại stress đặc thù. Đây là trạng thái kiệt quệ về thể chất và tinh thần, gây mất định vị bản thân và giảm năng suất lao động. Burnout không phải là một bệnh trong y học nhưng có ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của con người.
Các dấu hiệu cảnh báo bạn có thể đang gặp job burnout:
- Trở nên khắt khe, hoài nghi, tiêu cực trong công việc.
- Bắt ép bản thân vào việc nhưng không thực sự bắt đầu được.
- Dễ cáu, mất kiên nhẫn với đồng nghiệp, khách hàng.
- Thiếu năng lượng để làm việc hiệu quả trong thời gian cần thiết.
- Khó tập trung.
- Không hài lòng với thành tựu của mình.
- Ăn, uống rượu, uống thuốc để cải thiện tình hình hoặc để khỏi phải suy nghĩ.
- Thay đổi về giấc ngủ.
- Đau đầu, đau bụng, buồn vệ sinh, mệt mỏi không rõ nguyên nhân.
Xem thêm: Burnout: Hội chứng cháy sạch khiến bạn sức tàn lực kiệt nơi công sở
Trầm cảm
Trầm cảm là biểu hiện nặng hơn cho thấy sức khỏe tinh thần đang bị ảnh hưởng ở mức độ nghiêm trọng. Các biểu hiện của trầm cảm như:
- Luôn cảm thấy ít hoặc không có năng lượng, mất hứng thú với những việc mình từng yêu thích.
- Muốn khóc.
- Dễ cáu gắt và luôn mệt mỏi.
- Thay đổi lớn về ăn uống, giấc ngủ.
- Giảm tập trung, giảm trí nhớ.
- Thường có nhiều ý nghĩ tiêu cực và cảm giác tội lỗi, vô dụng, thường tự trách bản thân và thiếu tự tin.
- Muốn gây tổn hại cho bản thân, muốn chết.
Xem thêm: Bóng ma trầm cảm gây hoảng sợ cho dân văn phòng: Làm sao để vượt qua?
Nguyên nhân dẫn đến sức khỏe tinh thần bị ảnh hưởng
Trong môi trường công sở, có rất nhiều nguyên nhân khiến sức khỏe tinh thần của người lao động bị ảnh hưởng. Cụ thể đến từ môi trường làm việc, khối lượng công việc phải đảm nhận, sự thiếu quan tâm từ quản lý trực tiếp và bộ phận nhân sự. Có thể kể đến một số nguyên nhân chủ yếu sau:
- Thiếu kiểm soát: Không đủ nguồn lực để thực hiện nhiệm vụ, không có khả năng đóng góp ý kiến cho các quyết định ảnh hưởng đến công việc của mình.
- Nhiệm vụ không rõ ràng: Không rõ về mức độ quyền hạn của mình cũng như mong đợi của đồng nghiệp và lãnh đạo.
- Môi trường làm việc không lành mạnh: Bắt nạt, bị đánh giá thấp, quản lý can thiệp quá sâu vào công việc.
- Tập trung quá mức: Khi công việc quá nhàm chán hoặc quá hỗn loạn, cần liên tục duy trì sự tập trung cao.
- Thiếu hỗ trợ xã hội: Bị cô lập ở nơi làm việc và trong cuộc sống.
- Mất cân bằng cuộc sống – công việc: Khi công việc chiếm quá nhiều thời gian và sức lực, không còn năng lượng để tham gia các hoạt động với gia đình, bạn bè.
Cách nâng cao sức khỏe tinh thần cho người lao động dưới góc nhìn nhân sự
Từ những góc nhìn tâm lý về sức khỏe tinh thần, có thể nhận thấy tình trạng rất đáng báo động: stress, lo âu, trầm cảm đang ảnh hưởng trầm trọng đến môi trường làm việc. Tuy nhiên, không hẳn tất cả các tình trạng stress đều tác động tiêu cực đến người lao động. Anh Võ Minh Tuấn, CHRO Siêu Việt Group chia sẻ, stress có 2 dạng:
- Eustress – stress tích cực: Cảm giác căng thẳng được chuyển đổi thành năng lượng tích cực và thực sự trở thành động lực để người lao động nỗ lực trong công việc.
- Distress – stress tiêu cực: Xảy ra khi có quá nhiều căng thẳng, không thể loại bỏ, giảm bớt hoặc chống lại tác động của nó.
Do vậy, vai trò của bộ phận nhân sự trong các doanh nghiệp là đưa ra các giải pháp quản lý đúng thời điểm, trong các tình huống nào nên có giải pháp gia tăng stress tích cực để nâng cao năng suất, lúc nào nên xoa dịu để loại bỏ cảm giác tiêu cực nơi người lao động.
Nếu bộ phận nhân sự không có những giải pháp chiến lược củng cố sức khỏe tinh thần cho người lao động, tình trạng burnout của nhân viên có thể gây ra ảnh hưởng nặng nề cho doanh nghiệp: Làm giảm năng suất lao động và tỷ lệ gắn kết của nhân viên với tổ chức, dẫn đến gia tăng sự vắng mặt tại nơi làm việc và tăng tỷ lệ thôi việc.
Làm sao để quản lý stress tại nơi làm việc hiệu quả?
Cũng theo anh Tuấn, có rất nhiều cách bộ phận nhân sự và người quản lý có thể áp dụng để quản lý stress cho nhân viên. Anh Tuấn chia sẻ mô hình 3 cấp anh đã được học trong khoảng thời gian làm việc tại Nhật Bản như sau:
Chính sách phòng ngừa ở cấp độ doanh nghiệp
| Phòng ngừa căn bản | Phòng ngừa thứ cấp | Phòng ngừa phái sinh |
|---|---|---|
| Làm rõ về vai trò trách nhiệm Phân chia khối lượng công việc phù hợp Tái thiết kế công việc Tạo trải nghiệm được trao quyền trong công việc Cải thiện môi trường làm việc vật lý Xúc tiến giao tiếp giữa nhân viên – quản lý – lãnh đạo Chi trả phù hợp |
Tổ chức các chương trình team building, team bonding Hoạt động đào tạo về chuyên môn cũng như phát triển bản thân Các chương trình thể thao nội bộ |
Các chương trình EAP về các vấn đề liên quan đến sức khỏe tâm thần (Employee Assistance Program) – đường dây hotline liên kết với các trung tâm tư vấn Các chương trình giáo dục nâng cao nhận thức sức khỏe tâm thần |
Chính sách phòng ngừa ở cấp độ cá nhân
| Phòng ngừa căn bản | Phòng ngừa thứ cấp | Phòng ngừa phái sinh |
|---|---|---|
| Tôn trọng cân bằng giữa công việc và cuộc sống | Cung cấp chế độ dinh dưỡng phù hợp cũng như nâng cao nhận thức về dinh dưỡng Xúc tiến các hoạt động vận động thể chất Tập huấn về kỹ năng vượt khó, quản lý stress |
Bên cạnh đó, anh Tuấn cũng gợi ý những mô hình well-being (sống khỏe) điển hình mà các doanh nghiệp có thể xây dựng và áp dụng để nâng cao sự gắn kết với nhân viên và kiểm soát tình trạng burnout hiệu quả:
- Các hoạt động phản hồi tích cực trong nội bộ các phòng ban để tăng cường sự ghi nhận, thúc đẩy gắn kết (trao đổi định kỳ 1-1 giữa quản lý và với nhân viên).
- Các chương trình Career Coach (định hướng nghề nghiệp) nội bộ giúp xác định mục tiêu nghề nghiệp rõ ràng.
- Trao đổi ở cấp độ tổ chức thông qua Townhall để tăng cường sự gắn kết giữa hoạt động của công ty và nhân viên.
- Có chính sách nghỉ ngơi linh hoạt sau thời gian làm việc cao độ.
Bí kíp giải quyết vấn đề sức khỏe tinh thần qua các tình huống thực tế
Tại Bàn tròn doanh nghiệp, các anh chị CHRO, HRM, quản lý nhân sự tại nhiều doanh nghiệp đã có dịp cùng ngồi lại để bàn luận về những case study đang gặp vấn đề về sức khỏe tinh thần, từ đó áp dụng những ý kiến vừa được lắng nghe từ 2 vị khách mời để giải quyết tình huống.
Vấn đề 1:
Công ty A là một công ty sản xuất hàng tiêu dùng vừa mới phục hồi lại sau đại dịch COVID-19 và đang trên đà tăng trưởng. Do giải quyết các hợp đồng sau thời gian trì hoãn nên yêu cầu về sản lượng sản xuất thường xuyên ở mức độ 200% – 300% công suất hoạt động của nhà máy và yêu cầu công nhân – nhân viên thường xuyên tăng ca. Vì áp lực sản xuất cao, nên các khâu hỗ trợ như mua hàng, kế toán cũng thường xuyên đối mặt với áp lực từ các yêu cầu ở phía nhà máy.
Sau một thời làm việc với cường độ cao, số vụ tai nạn lao động trong nhà máy có xu hướng tăng và số lượng nhân viên nghỉ việc cũng tăng 15% so với cùng kỳ các năm trước dịch dẫn đến ảnh hưởng đến năng suất sản xuất như kỳ vọng. Bên cạnh đó, số vụ tranh chấp lao động tại nhà máy cũng tăng cao. Là người quản lý nhân sự, bạn hãy phân tích và đề xuất phương án cải thiện cho tình huống này.
Giải pháp:
Để tránh tình trạng quá tải công việc, quản lý nhân sự có thể đề xuất doanh nghiệp thuê dịch vụ outsource bên ngoài để giảm áp lực cho nhân viên. Ngoải ra, quản lý nhân sự cũng nên thường xuyên giao tiếp với nhân viên, tạo điều kiện cho nhân viên giải bày những vấn đề khó khăn đang gặp phải.
Nếu cần thiết, quản lý nhân sự có thể đề xuất thêm ngày nghỉ phép cho nhân viên để họ phục hồi năng lượng. Thiết lập các chương trình EAP cho phép người lao động gọi điện lên các đường dây hotline tư vấn tâm lý khi cần. Các hoạt động thiền, yoga sẽ rất cần thiết để nhân viên rèn luyện sự tập trung vào hơi thở, giảm thiểu tình trạng tai nạn lao động.
Vấn đề 2:
Công ty B là công ty hoạt động trong lĩnh tiếp thị – quảng cáo đang áp dụng mô hình làm việc từ xa vốn đã thuộc trong thời gian giãn cách. Do tính chất công việc nên các nhân viên ở bộ phận sáng tạo (Creative) thường phải chịu áp lực với deadline mà đội ngũ Account đã thỏa thuận với khách hàng cũng như áp lực với việc phải thường xuyên có các ý tưởng mới lạ trong các đề xuất.
Sau nửa năm áp dụng chính sách làm việc từ xa, phần mềm quản lý công việc cho thấy thời gian đưa ra các ý tưởng tăng 50% so với trước và số lần yêu cầu điều chỉnh cũng tăng nhiều sau lần đề xuất đầu tiên. Nhân viên phải thường xuyên sử dụng ngày phép để tái tạo sức lao động, mức độ gắn kết phản ánh qua các khảo sát nội bộ giảm mạnh so với trước và tỷ lệ nghỉ việc đang có dấu hiệu tăng trong 3 tháng gần đây. Là người quản lý nhân sự, bạn hãy phân tích và đề xuất phương án cải thiện cho tình huống này.
Giải pháp:
Thực trạng dẫn đến mức độ gắn kết giảm mạnh và tỷ lệ nghỉ việc gia tăng là do mô hình làm việc Work From Home khiến mọi người không thể gặp gỡ trao đổi. Ngoài ra, do đặc thù của ngành sáng tạo rất áp lực, nhân viên phải liên tục tìm kiếm và đưa ra ý tưởng mới dẫn đến kiệt sức.
Để giải quyết tình trạng này, phương án ngắn hạn doanh nghiệp cần phải điều chỉnh tỷ lệ Work From Home và làm onsite (có mặt tại văn phòng) hợp lý hơn. Mô hình Hybrid Working có thể là giải pháp tối ưu cho các công ty sáng tạo. Bên cạnh đó, giữa các bộ phận cũng nên tương tác với nhau thường xuyên, đặt ra các nguyên tắc ‘No meeting after/before…’ để cân bằng công việc và cuộc sống. Bản thân người làm sáng tạo cũng cần tối ưu đồng hồ sinh học của bản thân, tự nhận thức đã bao lâu rồi mình không được nghỉ ngơi, từ đó tự tạo giờ nghỉ hợp lý.
Về phương án dài hạn, các công ty sáng tạo nên đưa ra tiêu chí đánh giá năng lực nhân sự dựa trên kết quả làm việc, không nên dựa vào thời gian có mặt ở hành chính – văn phòng. Bên cạnh đó nên xét lại định biên nhân sự, có nên tăng thêm số lượng nếu bị quá tải. Quản lý có thể cân nhắc các chuyến team building để tăng sự gắn kết giữa nhân viên.
Vấn đề 3:
X là quản lý trẻ, xuất sắc và nhiều triển vọng tại công ty C. Trong quá trình thực hiện chuyển số và thực thi chiến lược kinh doanh, ngoài việc triển khai năng lực chuyên môn, X rất dấn thân trong việc tham gia các dự án trọng điểm và nỗ lực hết mình với các mục tiêu đã cam kết. Tuy nhiên, do sự thiếu kinh nghiệm của đội ngũ vận hành mà cách tiếp cận để thực thi mục tiêu chiến lược thường xuyên bị điều chỉnh dẫn đến các dự án X tham gia phần nhiều thay đổi định hướng hoặc phải tạm hoãn giữa chừng.
Thêm vào đó, áp lực trong quá trình làm việc: phải quản lý và điều phối nhiều đối tác nội bộ và bên ngoài tổ chức để đảm bảo đạt được mục tiêu đề ra khiến X thường xuyên căng thẳng và dần trở nên ít hoạt bát và trầm tĩnh hơn trước. Tới thời gian tái ký hợp đồng lao động, X đưa ra nguyện vọng ngưng công tác tại công ty. Là người quản lý nhân sự, bạn hãy phân tích và đề xuất phương phòng ngừa cho tình huống này.
Giải pháp:
Nguyên nhân dẫn đến nhân viên X muốn nghỉ việc do đội ngũ vận hành làm việc thiếu hiệu quả khiến cho các dự án không đạt kết quả đúng như kỳ vọng. X phải tham gia nhiều dự án khiến X thiếu tập trung.
Để giải quyết vấn đề này, người quản lý cần chia sẻ cho X kế hoạch dài hạn của doanh nghiệp để X thấy được bức tranh tổng quan những công việc mình đang tham gia. Người quản lý cũng cần xem xét bổ sung nhân sự hỗ trợ X, đồng thời áp dụng các phần mềm theo dõi dự án.
Về lâu dài, doanh nghiệp nên có những hoạt động phân tích năng lực nhân sự, nhận định điểm mạnh, điểm yếu để có phương án đào tạo phù hợp. Doanh nghiệp có thể tổ chức các buổi training về kỹ năng quản lý dự án, ma trận Eisenhower để nhân viên có năng lực không cảm thấy bị quá tải. Doanh nghiệp nên tranh thủ đào tạo vào mùa thấp điểm để sẵn sàng nguồn lực cho mùa cao điểm.
Các anh chị, các bạn đang làm công tác quản lý nhân sự có thể truy cập toàn bộ tài liệu về chương trình hoàn toàn miễn phí. Click ngay vào nút bên dưới:
Hy vọng từ những chia sẻ ghi nhận từ chương trình Strengthen Mental Health In Workplace, các anh chị, các bạn hiện đang làm việc trong ngành nhân sự sẽ có thêm nhiều kiến thức và kinh nghiệm về việc xây dựng các chương trình nâng cao sức khỏe tinh thần cho nhân viên. Bản thân người làm nhân sự cũng là người đi làm, cũng phải đối mặt với tình trạng căng thẳng liên tục. Vì vậy, hãy chú ý đến sức khỏe tinh thần của bản thân để đảm bảo mình thật khỏe và vững vàng trước khi có thể đóng góp và xây dựng chiến lược nhân sự cho công ty nhé.
Ra đời từ năm 2004, tiền thân là cổng Việc Làm trên trang tin 24h.com.vn, Việc Làm 24h là thương hiệu tiên phong và quan trọng của Siêu Việt Group – đơn vị sở hữu hệ sinh thái các nền tảng tìm việc trực tuyến hàng đầu Việt Nam hiện nay như timviecnhanh.com, vieclam24h.vn, mywork.com.vn đều nằm trong top 10 các website việc làm có lượng truy cập lớn. Hơn 18 năm qua vieclam24h.vn đã kết nối thành công hơn 700.000 doanh nghiệp với hơn 6.000.000 người tìm việc thông qua nền tảng website của mình, và được công nhận là website việc làm phổ biến nhất Việt Nam (theo khảo sát của Buzzmetrics tháng 01 và tháng 09.2022).
Sau khi sáp nhập Việc Tốt Nhất và MyWork, vieclam24h.vn mang đến một địa chỉ tìm việc trực tuyến tập trung hơn, mang tính công nghệ hơn với nhiều lợi ích đi kèm & nâng cao trải nghiệm tuyển dụng. Điều này giúp nhà tuyển dụng có thể tiếp cận hơn 7 triệu hồ sơ ứng viên chất lượng cùng hơn 40 triệu lượt truy cập mỗi năm, từ đó có thể giới thiệu được thương hiệu và môi trường làm việc khỏe mạnh của mình để thu hút ứng viên, tăng xác suất tuyển dụng thành công.
Xem thêm: Hành chính có phải là nghề làm dâu trăm họ? Làm sao thoát khỏi áp lực mỗi ngày?
