Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đang được nhiều người quan tâm, tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ BHXH tự nguyện là gì, mức đóng BHXH tự nguyện, thủ tục đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện và cách tính lương hưu BHXH tự nguyện như thế nào. Hiểu được điều này, Nghề Nghiệp Việc Làm 24h sẽ mang đến những thông tin hữu ích nhất về BHXH tự nguyện để bảo đảm quyền lợi của mọi người.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?
Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện là hình thức bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức và do cơ quan BHXH thực hiện, người tham gia đóng bảo hiểm được quyền chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với tài chính của bản thân. Đồng thời, Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện.
Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện gồm những ai?
Theo quy định tại Khoản 4, Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 được ban hành vào ngày 20/11/2014 quy định công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không nằm trong nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc có thể tham gia BHXH tự nguyện.
Đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện ở đâu?
Đối với người lao động có nhu cầu tham gia đóng BHXH tự nguyện có thể liên hệ với cơ quan BHXH nơi cư trú (có thể là nơi tạm trú hoặc thường trú) hoặc các đại lý thu BHXH, BHYT thuộc các UBND các xã, phường, thị trấn, Bưu điện để được hướng dẫn thủ tục đóng BHXH cũng như lựa chọn mức đóng và phương thức đóng BHXH tự nguyện phù hợp với thu nhập cá nhân.
Xem thêm: Cách tính lương hưu và điều kiện hưởng lương hưu mới nhất hiện nay
Có nên đóng BHXH tự nguyện không?
Căn cứ vào Điều 4, Luật BHXH Việt Nam năm 2014 quy định người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng chế độ:
- Lương hưu hàng tháng;
- Nhận trợ cấp một lần;
- Trợ cấp mai táng;
- Trợ cấp tuất một lần;
- Quyền lợi khám và chữa bệnh BHYT.
Người tham gia BHXH tự nguyện được quyền lựa chọn mức đóng BHXH và phương thức đóng BHXH phù hợp thu nhập của bản thân, đồng thời được Nhà nước hỗ trợ một phần. Trong suốt thời gian hưởng lương hưu, người tham gia BHXH sẽ được cấp thẻ bảo hiểm y tế và mức lương hưu sẽ được điều chỉnh dựa theo chỉ số giá tiêu dùng, đặc biệt thân nhân được quyền hưởng chế độ tử tuất khi người tham gia bảo hiểm xã hội qua đời.
Với những lợi ích to lớn trên, mọi người nên tham gia BHXH tự nguyện nếu không nằm trong đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Căn cứ vào Điều 87, Luật BHXH Việt Nam năm 2014 quy định về mức đóng BHXH tự nguyện đối với người lao động như sau:
- Người lao động phải đóng bằng 22% mức thu nhập hàng tháng do người lao động lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí hoặc tử tuất.
- Tại điều 10 và Điều 14 theo Nghị định 134/2015/NĐ-CP, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hàng tháng của người lao động được quy định như sau:
Mức đóng/tháng = 22% * Mức thu nhập người tham gia BHXH tự nguyện chọn đóng – Mức Nhà nước hỗ trợ đóng
Trong đó:
– Mức thu nhập đóng BHXH do người lao động tự chọn và phải đảm bảo:
- Thấp nhất = Mức chuẩn hộ nghèo thuộc khu vực nông thôn = 1,5 triệu đồng (theo Điều 3 tại Nghị định số 07/2021/NĐ-CP, mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn năm 2023 là 1,5 triệu đồng).
- Cao nhất = 20 x Mức lương cơ sở.
– Mức nhà nước hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện được tính theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hàng tháng dựa theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn trong thời gian tối đa 10 năm:
| STT | Đối tượng | Tỷ lệ (%)Nhà nước hỗ trợ | Chuẩn nghèo (từ năm 2022) | Số tiền hỗ trợ |
| 1 | Người thuộc hộ nghèo | 30% | 1.500.000 | 1.500.000 * 22% * 30% = 99.000 |
| 2 | Người thuộc hộ cận nghèo | 25% | 1.500.000 | 1.500.000 * 22% * 25% = 82.500 |
| 3 | Người thuộc đối tượng khác | 10% | 1.500.000 | 1.500.000 * 22% * 10% = 33.000 |
- Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện năm 2023
Phụ thuộc vào mức thu nhập người tham gia BHXH tự nguyện chọn đóng mà mức đóng tối đa và tối thiểu sẽ có sự khác nhau như dưới đây:
Mức đóng BHXH tối thiểu:
| Đối tượng | Mức đóng tối thiểu năm 2023 |
| Người thuộc hộ nghèo | 231.000 đồng/tháng |
| Người thuộc hộ cận nghèo | 247.500 đồng/tháng |
| Người thuộc đối tượng khác | 297.000 đồng/tháng |
Mức đóng BHXH tối đa:
| Đối tượng | Mức đóng tối đa đến hết 30/06/2023 | Mức đóng tối đa từ 01/07/2023 |
| Người thuộc hộ nghèo | 6.457.000 đồng/tháng | 7.821.000 đồng/tháng |
| Người thuộc hộ cận nghèo | 6.473.5000 đồng/tháng | 7.837.500 đồng/tháng |
| Người thuộc đối tượng khác | 6.523.000 đồng/tháng | 7.887.000 đồng/tháng |
- Mức đóng một lần cho nhiều năm về sau (12 tháng) nhưng không quá 5 năm một lần sẽ được tính bằng: Tổng mức đóng của các tháng trước và chiết khấu theo lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng.
- Mức đóng một lần cho những năm còn thiếu được tính bằng: Tổng mức đóng của các tháng còn thiếu và áp dụng lãi gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam công bố năm trước liền kề với năm đóng.
- Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đã đóng theo phương thức đóng 3 tháng, 6 tháng hoặc 12 tháng một lần hoặc đã đóng một lần cho nhiều năm về sau và không quá 5 năm mà trong thời gian đó Chính phủ có sự điều chỉnh mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn thì người đó không phải điều chỉnh mức chênh lệch tiền đã đóng.
- Người tham gia BHXH tự nguyện đã đóng theo phương thức đóng 3 tháng, 6 tháng hoặc 12 tháng một lần hoặc đóng một lần cho nhiều năm về sau và không quá 5 năm mà trong thời gian đó nằm trong một trong các trường hợp dưới đây sẽ được hoàn trả một phần tiền đóng BHXH trước đó:
– Thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc;
– Hưởng BHXH một lần;
– Bị chết hoặc được Tòa án tuyên bố là đã chết.
Thủ tục đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Phương thức đóng
Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có thể lựa chọn một trong các phương thức đóng BHXH sau đây:
- a) Hằng tháng
- b) 03 tháng một lần
- c) 06 tháng một lần
- d) 12 tháng một lần
đ) Một lần cho nhiều năm về sau với mức đóng BHXH thấp hơn mức đóng hằng tháng hoặc đóng BHXH một lần cho những năm còn thiếu với mức đóng cao hơn mức đóng hằng tháng so với quy định tại Điều này.
Đối tượng hỗ trợ và mức hỗ trợ của Nhà nước
- Đóng 01 lần cho những năm còn thiếu đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi được hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (tức 120 tháng) thì được phép đóng BHXH cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu.
- Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đã đủ tuổi nghỉ hưu dựa theo quy định mà thời gian đã đóng BHXH vẫn còn thiếu trên 10 năm nếu người lao động có nguyện vọng thì được tiếp tục đóng BHXH theo một trong các phương thức trên cho đến khi thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu không quá 10 năm thì được quyền đóng một lần cho những năm còn thiếu để được hưởng lương hưu.
- Người tham gia BHXH tự nguyện được quyền thay đổi phương thức đóng hoặc mức thu nhập hàng tháng làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện sau khi thực hiện xong phương thức đóng BHXH đã chọn trước đó.
Thời điểm đóng
- Thời điểm đóng BHXH tự nguyện đối với phương thức đóng quy định như sau:
- Trong tháng đối với người tham gia BHXH tự nguyện chọn phương thức đóng hàng tháng;
- Trong 3 tháng đối với người tham gia BHXH tự nguyện chọn phương thức đóng 3 tháng một lần;
- Trong 4 tháng đầu đối với người tham gia BHXH tự nguyện chọn phương thức đóng 6 tháng một lần;
- Trong 7 tháng đầu đối với người tham gia BHXH tự nguyện chọn phương thức đóng 12 tháng một lần.
- Đối với trường hợp đóng BHXH một lần cho nhiều năm về sau hoặc đóng BHXH một lần cho những năm còn thiếu theo quy định được thực hiện ngay tại thời điểm đăng ký phương thức đóng BHXH và dựa vào mức thu nhập tháng làm để làm căn cứ đóng.
- Nếu quá thời điểm đóng BHXH mà người tham gia BHXH tự nguyện không đóng thì sẽ được coi là tạm dừng đóng BHXH tự nguyện. Người đang tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, nếu muốn tiếp tục đóng BHXH thì phải đăng ký phương thức đóng và mức thu nhập tháng để làm căn cứ đóng BHXH lại với cơ quan BHXH.
Trường hợp, người tham gia BHXH có nguyện vọng đóng bù số tháng đã chậm đóng trước đó thì số tiền đóng bù sẽ được tính bằng: Tổng mức đóng các tháng chậm đóng và áp dụng lãi gộp dựa theo lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam công bố năm trước liền kề với năm đóng.
Cách tính lương hưu BHXH tự nguyện
- Mức hưởng lương hưu bảo hiểm xã hội tự nguyện
Theo Điều 3 Nghị định 134/2015/NĐ-CP:
Lương hưu = Tỷ lệ hưởng lương hưu hàng tháng x Mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH
- Mức hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu
Theo khoản 2 Điều 74 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, mỗi năm người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đóng cao hơn số năm tương ứng thì tỷ lệ hưởng lương hưu 75% sẽ được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
- Mức hưởng BHXH một lần
Mức hưởng BHXH một lần được tính dựa theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm sẽ được tính như sau:
- 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH đối với người tham gia BHXH trước 2014.
- 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH đối với người tham gia BHXH từ 2014 trở đi.
Trường hợp thời gian đóng BHXH tự nguyện chưa đủ 1 năm thì hưởng mức bằng số tiền đã đóng và tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
Kết luận
Hy vọng bài viết trên đây của Việc Làm 24h đã mang đến những thông tin hữu ích về BHXH tự nguyện tại Việt Nam, đặc biệt là thủ tục, mức đóng và cách tính lương hưu bảo hiểm xã hội tự nguyện. Mong rằng có thể mang đến đến cho các bạn góc nhìn tổng quan nhất về việc tham gia bảo hiểm xã hội. Đừng quên theo dõi các bài viết mới nhất của Việc Làm 24h về vấn đề bảo hiểm để nắm đầy đủ thông tin và đảm bảo quyền lợi của mình bạn nhé!
Xem thêm: Người lao động cần biết chính sách BHXH, tiền lương có hiệu lực từ tháng 10/2022
