Trái phiếu là gì? Cổ phiếu và trái phiếu có điểm nào khác nhau? Lãi suất trái phiếu như thế nào? Đầu tư trái phiếu ra sao? Việc Làm 24h sẽ giúp bạn giải đáp toàn bộ những câu hỏi trên về trái phiếu ngay sau đây nhé!
Tổng quan về trái phiếu
Trái phiếu là gì?
Có không ít người đặt ra câu hỏi: “Trái phiếu là gì?” khi bước chân vào lĩnh vực đầu tư tài chính. Theo quy định của Luật Chứng khoán năm 2019, trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành. Hiểu đơn giản, trái phiếu là “giấy ghi nợ” quy định nghĩa vụ của công ty phát hành (người vay tiền) phải trả cho người nắm giữ trái phiếu (người cho vay) một khoản tiền nhất định.
Trái phiếu đóng vai trò như chứng nhận nghĩa vụ nợ của người phát hành phải trả cho người sở hữu trái phiếu đối với một khoản tiền cụ thể (mệnh giá của trái phiếu) trong khoảng thời gian xác định theo lợi tức đã quy định. Người phát hành có thể là doanh nghiệp (trái phiếu doanh nghiệp), một tổ chức chính quyền như kho bạc nhà nước (trái phiếu kho bạc) hoặc chính quyền (công trái hoặc trái phiếu chính phủ).
Người mua trái phiếu hay trái chủ là cá nhân, doanh nghiệp hoặc chính phủ. Tên của trái chủ sẽ được ghi trên trái phiếu (trái phiếu ghi danh) hoặc không được ghi (trái phiếu vô danh). Trái chủ là người cho nhà phát hành vay, không chịu bất kỳ trách nhiệm nào về kết quả sử dụng vốn vay của người vay đó. Nhà phát hành có nghĩa vụ phải thanh toán theo những cam kết nợ được xác định trong hợp đồng vay.
Trái phiếu được phân loại như thế nào?
Khi đã hiểu rõ trái phiếu là gì, bạn cần tìm hiểu về các loại trái phiếu phổ biến để đảm bảo đầu tư hiệu quả hơn. Hiện tại, có rất nhiều loại trái phiếu khác nhau, được phân loại dựa trên:
- Đơn vị phát hành (trái phiếu doanh nghiệp hoặc trái phiếu chính phủ).
- Lợi tức (lãi suất cố định, lãi suất bằng 0 hoặc lãi suất thả nổi).
- Độ đảm bảo thanh toán.
- Hình thức.
- Tính chất trái phiếu.
- …
1. Theo chủ thể phát hành
- Trái phiếu Chính phủ: Trái phiếu này do Bộ Tài chính phát hành với mục tiêu huy động vốn cho ngân sách quốc gia hoặc các dự án chính trị. Chúng thường có lãi suất thấp và ít rủi ro hơn so với các loại chứng khoán khác.
- Trái phiếu chính quyền địa phương: Được Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố phát hành để huy động vốn cho các dự án đầu tư địa phương. Nguồn tiền hoàn trả trái phiếu thường được lấy từ nguồn thu ngân sách địa phương.
- Trái phiếu doanh nghiệp: Được các doanh nghiệp, bao gồm cả ngân hàng phát hành để đáp ứng nhu cầu vốn riêng. Họ sẽ tự chịu trách nhiệm về khả năng thanh toán.
2. Tính chất trái phiếu là gì?
- Trái phiếu chuyển đổi: Loại trái phiếu này có khả năng được chuyển đổi thành cổ phiếu tại một thời điểm trong tương lai. Chúng thường có lãi suất thấp nhưng hấp dẫn với tỷ lệ chuyển đổi cao.
- Trái phiếu không chuyển đổi: Loại trái phiếu này không có tính năng chuyển đổi sang cổ phiếu.
3. Lợi tức trái phiếu
- Trái phiếu lãi suất cố định: Lợi tức của loại trái phiếu này được xác định và trả theo đợt trong suốt kỳ hạn của trái phiếu.
- Trái phiếu lãi suất thả nổi: Có một mức lợi tức cố định, nhưng cũng có một khoản lợi tức biến động theo lãi suất tham chiếu. Thông thường, lãi suất tham chiếu là lãi suất trung bình kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng nhà nước.
- Trái phiếu có lãi suất bằng không: Loại trái phiếu này không mang lại lợi tức cho trái chủ, nhưng được mua với giá thấp hơn mệnh giá và được hoàn trả bằng mệnh giá khi trái phiếu đáo hạn.
4. Phân loại theo phương thức đảm bảo
- Trái phiếu có tài sản đảm bảo: Tổ chức phát hành đảm bảo bằng tài sản như bất động sản, máy móc – thiết bị hoặc cổ phiếu để đảm bảo thanh toán. Tài sản đảm bảo thường có giá trị thị trường lớn hơn mệnh giá trái phiếu đã phát hành.
- Trái phiếu không có tài sản đảm bảo: Trái phiếu này không được bảo đảm bằng tài sản cụ thể, nên mức độ rủi ro cao hơn.
Phát hành trái phiếu là gì?
Phát hành trái phiếu là quá trình một tổ chức hoặc công ty tạo ra và bán trái phiếu cho nhà đầu tư hoặc trái chủ. Khi phát hành trái phiếu, công ty phát hành cần phải xác định các điều kiện, như mệnh giá (số tiền gốc trái phiếu), lãi suất, thời hạn và cách thanh toán lợi tức. Trái chủ hay nhà đầu tư mua trái phiếu từ công ty phát hành với hy vọng nhận được lợi tức dự kiến và trả gốc tại các thời điểm sau này.
Phát hành trái phiếu là cách doanh nghiệp, tổ chức chính quyền hoặc các thực thể khác có thể huy động vốn từ thị trường tài chính. Nguồn vốn này được dùng để tài trợ các dự án, hoạt động kinh doanh hoặc cắt giảm nợ. Trái phiếu có thể phát hành qua những công ty môi giới, sàn giao dịch hoặc trực tiếp từ công ty phát hành đến nhà đầu tư.
Lãi suất trái phiếu là gì?
Lãi suất trái phiếu còn được gọi là lãi suất coupon. Đây là tỷ lệ lãi suất cố định mà tổ chức phát hành trái phiếu cam kết trả cho trái chủ (người nắm giữ trái phiếu) trong suốt thời gian kỳ hạn của trái phiếu. Mức lãi suất này được quyết định bởi tổ chức phát hành. Thông thường, mức lãi suất sẽ được ghi rõ ngay bên trong phần cuống của trái phiếu.
Lãi suất trái phiếu tương tự như việc gửi tiền vào ngân hàng, nhưng khác ở chỗ thời hạn đầu tư của trái phiếu thường dài hơn. Định kỳ là hàng tháng hoặc hàng năm, tổ chức phát hành trái phiếu sẽ thanh toán số tiền lãi này cho trái chủ dựa trên mệnh giá gốc của trái phiếu. Lãi suất trái phiếu được xác định tại thời điểm phát hành và chỉ thay đổi khi trái phiếu trải qua các sự kiện như đáo hạn hoặc hoàn vốn.
Xem thêm: IPO là gì? Điều kiện nào để doanh nghiệp được lên sàn chứng khoán?
Lãi suất trái phiếu phản ánh tỷ lệ lợi nhuận thực tế mà nhà đầu tư sẽ thu được trên số tiền gốc đầu tư vào trái phiếu. Do đó, tổ chức phát hành trái phiếu phải xem xét nhiều yếu tố để xác định mức lãi suất coupon nào có thể thu hút các nhà đầu tư và phù hợp với dòng tiền của họ.
Đối với nhà đầu tư, lãi suất trái phiếu cao hơn thường là dấu hiệu của mức rủi ro lớn hơn. Lãi suất cao thường xuất hiện trong trường hợp trái phiếu có kỳ hạn dài hoặc trong các tình huống có rủi ro tài chính cao.
Điểm khác nhau giữa cổ phiếu và trái phiếu là gì?
Trước khi so sánh cổ phiếu và trái phiếu, bạn cần biết hai loại này cũng có những điểm tương đồng nhất định. Đầu tiên, cổ phiếu và trái phiếu đều là “con đường” đưa các nhà phát hành chinh phục mục tiêu thu hút vốn. Hai loại chứng khoán này được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, như chứng chủ, dữ liệu điện tử, bút toán ghi sổ. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư sẽ được phép chuyển nhượng, mua bán, cầm cố đối với cả trái phiếu lẫn cổ phiếu. Vậy sự khác nhau giữa cổ phiếu và trái phiếu là gì? ơ
Tính chất của chứng khoán
- Trái phiếu: Là một loại chứng khoán nợ, tức trái phiếu là một hợp đồng mà người mua trái phiếu cho người phát hành trái phiếu vay tiền. Người phát hành trái phiếu cam kết trả lãi suất và số tiền gốc tại các khoản thời gian cố định.
- Cổ phiếu: Là một loại chứng khoán vốn, tức là cổ phiếu biểu thị một phần sở hữu của cổ đông trong công ty phát hành. Cổ đông có quyền tham gia vào quyết định quan trọng của công ty và chia sẻ lợi nhuận của công ty thông qua cổ tức.
Vị trí trong cấu trúc tài sản của công ty
- Trái phiếu: Trái phiếu thường nằm ở hàng đầu của danh sách ưu tiên thanh toán trong trường hợp công ty phát hành gặp khó khăn tài chính hoặc phá sản. Trái chủ trái phiếu được ưu tiên nhận tiền trước cổ đông trong trường hợp này.
- Cổ phiếu: Cổ phiếu thường được xem xét sau trái phiếu trong cấu trúc ưu tiên thanh toán, và cổ đông chia sẻ lợi nhuận sau khi trái chủ trái phiếu đã được trả.
Lợi tức và tiềm năng sinh lời
- Trái phiếu: Trái phiếu thường có lãi suất cố định hoặc biến động, lợi tức được trả theo hợp đồng. Thông thường trái phiếu không có tiềm năng sinh lời cao bằng cổ phiếu, nhưng cũng ít rủi ro hơn.
- Cổ phiếu: Cổ phiếu có tiềm năng sinh lời cao hơn thông qua tăng giá trị cổ phiếu và cổ tức. Tuy nhiên, cổ phiếu cũng có mức độ rủi ro đầu tư cao hơn và thường biến động mạnh.
Quyền tham gia vào quyết định kinh doanh
- Trái phiếu: Trái chủ trái phiếu không có quyền tham gia vào quyết định quản lý hoặc quyết định kinh doanh của công ty phát hành trái phiếu.
- Cổ phiếu: Cổ đông có quyền bỏ phiếu và tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty, như việc bầu ra Hội đồng quản trị và thông qua các quyết định chi tiêu lớn.
Thời hạn đầu tư
- Trái phiếu: Trái phiếu có thời hạn đầu tư cố định, thường từ vài năm đến một thập kỷ. Sau đó, trái chủ nhận lại số tiền gốc.
- Cổ phiếu: Không có thời hạn đầu tư cố định cho cổ phiếu, bạn có thể giữ chúng trong thời gian dài mà không cần phải bán ra.
Một số lưu ý khi đầu tư trái phiếu
Hiểu rõ mục tiêu đầu tư
Trước khi mua trái phiếu, bạn cần xác định rõ mục tiêu đầu tư của mình. Bạn đang tìm kiếm lợi tức ổn định, đảm bảo vốn, hay đầu tư dài hạn? Điều này sẽ giúp bạn chọn loại trái phiếu phù hợp.
Nắm vững kiến thức cơ bản
Để đầu tư trái phiếu một cách hiệu quả, bạn cần hiểu cơ bản về lãi suất, thời hạn, rủi ro và cách tính toán giá trị trái phiếu.
Phân loại trái phiếu
Hiểu rõ các loại trái phiếu khác nhau như trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu có tài sản đảm bảo và trái phiếu không có tài sản đảm bảo. Khi có kiến thức vững chắc, bạn có thể dễ dàng lựa chọn trái phiếu phù hợp với mục tiêu và mức độ rủi ro của mình.
Lãi suất và lợi tức
Theo dõi lãi suất thị trường và lợi tức trái phiếu để đảm bảo bạn đang nhận được giá trị hợp lý từ đầu tư của mình.
Phân tích tín dụng
Nếu đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp hoặc các loại trái phiếu không được đảm bảo, bạn hãy dành thời gian nghiên cứu về tình hình tài chính và khả năng thanh toán của công ty phát hành. Đồng thời, bạn cũng cần cân nhắc rủi ro tín dụng.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư
Tốt nhất, bạn không nên đặt tất cả vốn đầu tư của mình vào một loại trái phiếu hoặc một doanh nghiệp cụ thể. Thay vào đó, bạn hãy phân tán đầu tư để giảm rủi ro tốt hơn.
Thời gian đầu tư
Xác định thời gian bạn dự định đầu tư vào trái phiếu. Đây là cách quyết định loại trái phiếu bạn nên mua (ví dụ: trái phiếu ngắn hạn hoặc trái phiếu dài hạn).
Sử dụng sàn giao dịch
Sử dụng sàn giao dịch để mua và bán trái phiếu thay vì giao dịch trực tiếp với công ty phát hành. Sàn giao dịch cung cấp tính thanh khoản và mức giá cạnh tranh hơn.
Lưu trữ tài sản
Đảm bảo tài sản trái phiếu của bạn được lưu trữ và quản lý an toàn. Sử dụng dịch vụ của các công ty lưu ký uy tín để đảm bảo tính bảo mật và an toàn.
Tuân thủ quy định thuế
Hiểu rõ quy định thuế đối với lợi tức từ trái phiếu và tuân thủ đúng luật thuế.
Cân nhắc rủi ro
Bạn vẫn phải cân nhắc mức độ rủi ro mình sẵn sàng chấp nhận, xây dựng kế hoạch dự phòng.
Theo dõi đầu tư
Theo dõi thường xuyên hiệu suất đầu tư của bạn, điều chỉnh theo tình hình thị trường và tài chính cá nhân.
Nhìn chung, trái phiếu đóng vai trò quan trọng trong thế giới tài chính của cá nhân và doanh nghiệp. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ trái phiếu là gì cũng như những thông tin xoay quanh loại hình đầu tư này. Hãy tiếp tục theo dõi Nghề Nghiệp Việc Làm 24h để đón đọc những bài viết hữu ích khác bạn nhé!
Xem thêm: TOP 5 app chứng khoán uy tín hiện nay mà dân văn phòng muốn làm giàu nên biết
