Thuyết 4 lò lửa được xem là một trong những bí quyết giúp cân bằng cuộc sống và công việc. Vậy cụ thể quy tắc 4 lò lửa là gì và cách ứng dụng ra sao? Hãy cùng Nghề Nghiệp Việc Làm 24h tìm hiểu về lý thuyết này qua bài viết.
Thuyết 4 lò lửa là gì?
Thuyết 4 lò lửa (tiếng Anh là the four burners theory) nói rằng: hãy tưởng tượng rằng cuộc sống của bạn như cái bếp với 4 lò lửa, trong đó mỗi lò đại diện cho một khía cạnh cuộc sống.
- Lò thứ nhất đại diện gia đình
- Lò thứ hai đại diện cho bạn bè hoặc mối quan hệ xã hội nói chung
- Lò thứ ba đại diện sức khỏe
- Lò thứ tư đại diện công việc.
Thuyết 4 lò lửa nói rằng: để thành công, bạn cần phải tắt đi một trong 4 lò lửa này. Và để thành công xuất chúng, bạn phải tắt đi 2 trong số 4 lò. Điều này đồng nghĩa để đổi lấy thành công, bạn chỉ có thể lựa chọn ưu tiên 2 (hoặc cùng lắm là 3) trong số 4 yếu tố: gia đình, mối quan hệ, công việc hoặc sức khoẻ và đánh đổi yếu tố còn lại.
Thuyết 4 lò lửa của ai?
Thuyết 4 lò lửa lần đầu tiên được David Sedaris (một tác giả người Mỹ) đề cập đến trong bài viết trên trang The New Yorker. Từ đó, thuyết này nhanh chóng trở thành một lý thuyết được nhiều người đề cập như một trong những đánh đổi của việc cân bằng giữa công việc – cuộc sống (Work – life balance). James Clear (tác giả cuốn sách Thói quen nguyên tử và cuốn Thay đổi tí hon, Hiệu quả bất ngờ) đã đề cập tới thuyết này trong bài viết trên trang blog của mình khiến nó ngày càng được biết đến rộng rãi.
Ý nghĩa của thuyết 4 lò lửa
Thuyết 4 lò lửa luôn nhắc nhở con người về 4 mặt quan trọng của cuộc sống mà ai cũng muốn duy trì. Đồng thời, lý thuyết này giúp bạn chọn ra khía cạnh ưu tiên theo từng giai đoạn cuộc sống nhất định.
Thực tế, cả gia đình, bạn bè, công việc và sức khoẻ đều là những thứ quan trọng trong cuộc đời mà chẳng ai muốn từ bỏ. Người ta thường nghĩ đến cách “lách” để vẫn có thể nhóm lửa được cả 4 lò mà không phải tắt hẳn đi bất cứ lò nào như lý thuyết. Ví dụ như cách gộp chung 2 lò lại: như vừa đi làm vừa tập thể dục bằng cách đi thang bộ thay vì đi thang máy mỗi ngày, hẹn bạn bè về tụ tập tại nhà cùng các thành viên gia đình thay vì ra ngoài…
Với nhiều người khác, họ lại luôn có cảm giác như chưa làm đúng khả năng khi phải luôn cố gắng cân bằng cả 4 lò lửa.
Tuy nhiên, cuộc sống không phải lúc nào cũng tuân theo đúng kế hoạch, đồng thời luôn có những chuyện bất ngờ xảy ra khiến chúng ta không thể nào lường trước được. Khi còn trẻ, nhiều người cố gắng thắp bếp lò “công việc” cháy ngùn ngụt mà quên mất việc chăm sóc gia đình hoặc nuôi dưỡng các mối quan hệ bạn bè. Khi đạt được thành tựu, những biến cố hoặc bệnh tật ập đến khiến mất đi người thân, bạn bè, việc cố gắng kết nối, thắp lại những lò lửa đã tắt không phải lúc nào cũng thành công. Do đó, nhiều người chọn cách ưu tiên 2-3 bếp lò theo từng thời điểm nhất định và giữ cho những cái còn lại luôn cháy “liu riu” thay vì tắt hẳn như lý thuyết.
Ứng dụng thuyết 4 lò lửa sao cho hiệu quả
Sau đây là cách mà James Clear đã gợi ý.
Chấp nhận cuộc sống có những lựa chọn không hoàn hảo
Điều này đồng nghĩa với việc bạn cần chấp nhận rằng không thể nào luôn duy trì cả 4 lò lửa đều cháy một cách rực rỡ, như ý. Dù bạn chọn ưu tiên 1, 2, 3 hay thậm chí cả 4 lò lửa cùng lúc cũng đều là những lựa chọn không hoàn hảo. Bởi năng lượng, sức lực và thời gian của con người là có hạn.
Bạn sẽ cần đánh đổi công việc nhàm chán với mức lương ổn định để có nhiều thời gian hơn cho gia đình. Hay bạn muốn đánh đổi việc ngày làm 18 giờ để vun đắp cho ước mơ của bản thân, theo đuổi sự nghiệp yêu thích và đành phải cắt bớt thời gian bên người thân, giảm bớt những buổi tụ tập bạn bè…
Khi bạn chấp nhận rằng cuộc sống là một chuỗi các lựa chọn không hoàn hảo, bao gồm cả quyết định ưu tiên lò lửa nào, bạn sẽ bớt kỳ vọng và áp lực chính mình rằng phải luôn duy trì cả 4 lò lửa đều nhau. Thay vào đó là những ưu tiên phù hợp theo từng giai đoạn và tuỳ hợp với sức lực, thời gian, mục tiêu của bạn.
Xem thêm: Chánh niệm là gì? Cách thực hành chánh niệm đơn giản ai cũng làm được
Mở rộng giới hạn của bản thân
Giới hạn ở đây chính là những việc bạn có thể làm. Thay vì chỉ lựa chọn một công việc cố định toàn thời gian nhàm chán, bạn có thể làm thêm việc tay trái để bắt đầu phát triển sự nghiệp riêng hay quá trình làm việc tự do và có thêm thời gian cho gia đình hay không?
Thay vì về nhà ngay sau giờ làm và nằm tiêu khiển bằng những thú vui vô bổ thì bạn có thể cố gắng vượt qua sức ỳ và kỷ luật bản thân hơn bằng cách đi tập thể thao hàng ngày hay không?
Thay vì chỉ giới hạn bản thân ở vị trí công việc quen thuộc ổn định, bạn có thể thử nhận thêm những nhiệm vụ mới để mở rộng kiến thức và năng lực của chính mình, đầu tư thêm 30 phút làm thêm giờ mỗi ngày để phát triển sự nghiệp và nâng cao thu nhập hay không?
Thay vì luôn cố gắng giữ cho cả 4 lò lửa đều cháy ổn định, bạn có thể mở rộng giới hạn bản thân, nhóm thêm cho mỗi lò lửa một chút củi để thực sự nuôi dưỡng chúng liên tục, đều đặn bằng những thay đổi nhỏ nỗ lực mở rộng giới hạn bản thân mỗi ngày.
Đặc biệt, thay vì chỉ tập trung vào liệt kê đầu việc, hãy cụ thể hoá chúng bằng mục tiêu chi tiết và rõ ràng (bạn có thể thử cách đặt mục tiêu SMART) và kiên trì thực hiện. Đừng quên loại bỏ những yếu tố gây xao nhãng, giúp mở rộng tối đa giới hạn hiệu quả nhất.
Nhìn cuộc đời theo “mùa”
Mỗi giai đoạn trong cuộc đời, mỗi người sẽ luôn có những mục tiêu riêng. Khi ứng dụng học thuyết 4 lò lửa, bạn có thể chia cuộc đời thành các giai đoạn để có sự lựa chọn lò lửa ưu tiên theo từng giai đoạn.
Ví dụ như giai đoạn độc thân, bạn muốn dành ưu tiên cho công việc, bạn bè. Khi có con cái, gia đình, công việc sẽ là những mối ưu tiên lớn hơn các lò lửa còn lại. Khi gia đình ổn định, mối quan hệ bạn bè và xã hội được nối lại, công việc hoặc những dự án kinh doanh đang dang dở từng bị gác lại có thể tiếp tục được triển khai. Khi công việc đã đạt đến thành tựu, sức khoẻ, gia đình, bạn bè được duy trì cân bằng…
Xem thêm: Bánh xe cuộc đời là gì? Công cụ giúp bạn định hình lại giá trị cuộc sống
“Thuê bình ga” ngoài để giúp duy trì lửa
Một trong những lời khuyên giúp cân bằng lý thuyết 4 lò lửa là tìm thêm sự hỗ trợ từ bên ngoài để giúp bạn dễ thở hơn trong những thời gian “cao điểm”.
Ví dụ như đi ăn ngoài cùng gia đình thay vì bỏ thời gian nấu nướng, dọn dẹp tại nhà. Tìm người giúp việc giúp chăm nom công việc nhà, hỗ trợ chăm sóc con nhỏ hoặc người lớn tuổi trong nhà khi bạn vẫn có thời gian đi làm… Lưu ý rằng, việc thuê ngoài chỉ là giải pháp tạm thời và việc không tham gia trực tiếp vào quá trình “giữ lửa” sẽ khiến bạn mất đi ý nghĩa cũng như không nâng cao chất lượng cuộc sống của chính bạn.
Chấp nhận giới hạn của chính mình
Bên cạnh việc mở rộng giới hạn bản thân, việc nhìn nhận giới hạn của chính mình và việc chưa chăm sóc tốt cho cả 4 lò lửa như ý muốn là điều hoàn toàn chấp nhận được.
Nhiều người thường nói: “ước gì có thêm thời gian bên gia đình”; “ước gì có thêm thời gian đầu tư cho công việc”; “ước gì có thời gian đi tập thể dục”… Việc ước này thực tế không hề giúp ích mà còn khiến bạn cảm thấy áp lực hơn trong nỗ lực cân bằng 4 lò lửa của mình. Quỹ thời gian vẫn luôn là hữu hạn, thay vào đó hãy tập trung tận dụng tối đa thời gian, nắm lấy thế chủ động và làm chủ các giới hạn của mình trong thời gian ngắn để đạt được hiệu quả công việc tối ưu nhất.
Xem thêm: Mental health là gì? 4 cách chăm sóc sức khỏe tinh thần hiệu quả cho nhân viên
Vài điều cần lưu ý khi ứng dụng thuyết 4 lò lửa
Như vậy, hẳn bạn đã hiểu rõ thuyết 4 lò lửa là gì cũng như những lời khuyên để ứng dụng lý thuyết này hiệu quả. Tuy nhiên, có vài điều Việc Làm 24h lưu ý cho bạn khi sử dụng lý thuyết này như sau.
Chỉ có bạn mới biết cách chính mình định nghĩa về thành công
Nếu bạn gõ thành công là gì lên trang tìm kiếm Google, sẽ có 351.000.000 kết quả trả về ngay lập tức. Điều này đồng nghĩa rằng xã hội đang có quá nhiều quan điểm khác nhau về thành công. Thuyết 4 lò lửa nói rằng bạn cần tắt đi 1-2 lò trong số đó để đạt được thành công. Nhưng chính xác thành công là gì thì mỗi người lại có định nghĩa khác nhau. Với một số người, thành công là đạt được sự nghiệp vẻ vang, thu nhập nhiều con số, sự ưu tiên và nỗ lực của họ sẽ khác. Với một số người, thành công là có một gia đình hạnh phúc êm ả, một công việc nhàn hạ với mức lương ổn định và có thời gian để tận hưởng mọi thứ. Với một số người khác, họ muốn giữ cả 4 lò lửa liu riu: công việc tốt, gia đình yên ổn, sức khỏe tốt, bạn bè quân quần tụ họp… mới chính là thành công.
Vinh quang thay người đã thành công kể về trải nghiệm đớn đau nhưng đáng ngưỡng mộ khi đánh đổi 2 lò lửa, dưới ánh đèn sân khấu, đám đông sẽ lắng nghe câu chuyện thăng trầm đầy cảm hứng của họ.
Bình lặng thay người đã gìn giữ cả 4 bếp lò với niềm hạnh phúc yên bình. Họ cũng không bao giờ phải phiền lòng về những người không công nhận sự thành công của họ.
Thế nên, chỉ bạn mới biết được đích đến và thành công của chính mình để quyết định việc tắt đi lò lửa nào và hay nuôi dưỡng cả 4 lò từng chút một.
Có những giá trị mất đi thì không thể quay lại
Bạn không thể nói cố gắng cày cuốc 3 năm nữa rồi về nhà và ở cạnh ba mẹ, vợ con nhiều hơn. Bạn không thể nói rằng mọi tiền bạc tích lũy hôm nay bằng cách làm việc xa nhà chắc chắn mang đến cho con cái tương lai tươi sáng và niềm tự hào về ba mẹ của nó.
Đó là vì bạn chưa cảm nhận rõ cái mong manh và vô thường của cuộc sống.
Có những giá trị đã mất đi không thể quay lại. Như tiếng nói đầu tiên của con, ngày đầu tiên con đến trường, ngày tháng ba mẹ còn khoẻ và có thể cùng bạn đi chuyến du lịch dài ngày… Cuộc sống vẫn luôn có những rủi ro. Nếu bạn chọn tắt đi một lò lửa vào một thời điểm nào đó, hãy chắc rằng mình đã sẵn sàng cho sự nuối tiếc có thể sẽ dai dẳng theo bạn suốt cuộc đời về sau.
Xem thêm: Tại sao bạn mãi loanh quanh không dám bước ra vùng an toàn của bản thân?
Sức khỏe cũng như thời gian, là thứ hữu hạn trong thuyết 4 lò lửa
Sức khoẻ là một trong 4 lò lửa quan trọng nhưng lại thường hay bị tắt đi ở những giai đoạn khi người ta còn trẻ. Thực tế, sức khỏe cũng như thời gian, càng ngày càng suy giảm qua năm tháng. Nếu bạn không chọn sức khoẻ, rất có thể tài sản tích lũy qua thời gian tuổi trẻ, qua sự nghiệp thành công đều phải chi tiêu hết.
Bên cạnh đó, con người là những sinh vật sống giàu cảm xúc, có ai mà chưa từng trải qua những suy giảm mang tính hệ thống như: sức khỏe đột ngột ảnh hưởng hoặc biến cố gia đình – sức khỏe tinh thần suy giảm, stress, lo lắng, trầm cảm – năng suất lao động giảm – tuột cơ hội thăng tiến – thể lực suy kiệt – năng suất lao động tiếp tục giảm – đánh mất các mối quan hệ xã hội…
Lời kết
Thực tế 4 lò lửa gia đình, sức khoẻ, công việc, bạn bè có mối quan hệ mật thiết với nhau và không thể tách biệt. Chúng ảnh hưởng lẫn nhau trong cuộc sống hơn là những khái niệm tồn tại độc lập. Khó có thể nói tắt đi một hoặc 2 trong số chúng mà không khiến những lò lửa còn lại bị ảnh hưởng.
Bài viết của Việc Làm 24h hy vọng đã mang tới cho bạn cái nhìn rõ hơn về thuyết 4 lò lửa. Từ đó, bạn có những cân nhắc và lựa chọn lò lửa nào trong thời điểm nào của cuộc đời và ưu tiên ra sao để có thể đạt được cuộc sống như ý.
Xem thêm: Phương pháp 6 chiếc lọ tài chính: Bí quyết quản lý tài chính và cân đối chi tiêu hiệu quả
