Có bao giờ bạn thắc mắc tại sao người ta có thể thiết kế được những sản phẩm, đồ vật vừa vặn, phù hợp với người dùng đến vậy? Vì sao kiến trúc sư xây dựng được các không gian sống đẹp, công trình công cộng đáp ứng nhu cầu của con người? Nhân trắc học là gì, tại sao nó được xem là quy chuẩn chung để ứng dụng trong đời sống hiện nay? Nghề Nghiệp Việc Làm 24h sẽ giúp bạn tháo gỡ mọi băn khoăn trong bài viết này nhé.
Tìm hiểu tổng quát về nhân trắc học
Nhân trắc học là gì?
Nhân trắc học tiếng Anh là Ergonomic, là môn khoa học ứng dụng phát triển mạnh mẽ vào khoảng cuối thế kỷ 19. Từ Ergonomic bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp: Érgo – Lao động; Nomos – Quy luật. Nhân trắc học theo tiếng Việt đề cập đến các yếu tố về con người. Nhân là người, trắc là đo lường. Trải qua nhiều giai đoạn lịch sử, đến nay chúng vẫn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực.
Nhân trắc học dựa vào các chỉ số, đặc điểm, cấu tạo, mối liên kết giữa các bộ phận trên cơ thể để tìm ra được đặc điểm tâm lý, hành vi. Ví dụ như: Nghiên cứu về tư thế ngồi, nằm để sản xuất ra các loại ghế, bàn, giường phù hợp với người tiêu dùng. Ở mỗi quốc gia sẽ có số liệu nhân trắc học về người khác nhau dựa vào chiều cao, cân nặng, thói quen… Do đó, các nhà sản xuất cân nhắc tính toán thiết kế các sản phẩm nội thất phù hợp.
Ý nghĩa của nhân trắc học là gì?
Nhân trắc học có nhiều đóng góp quan trọng, thiết thực trong đời sống:
- Đảm bảo vấn đề bảo mật, an toàn: Nhờ công nghệ nhận diện khuôn mặt, giọng nói, dấu vân tay mà người dùng yên tâm về mức độ riêng tư, tính bảo mật.
- Hỗ trợ quản lý danh tính: Dùng để xác minh thông tin cá nhân.
- Hỗ trợ chăm sóc sức khỏe: Thông qua các chỉ số đo lường, chỉ số sinh lý để theo dõi, đánh giá sức khỏe cá nhân, biến đổi hình thái bệnh lý.
- Nghiên cứu khoa học: Là công cụ, phương pháp để tìm hiểu về con người.
- Nâng cao trải nghiệm người dùng: Giúp người dùng tăng cường trải nghiệm thông qua việc đăng nhập và xác thực thông tin nhanh chóng, cá nhân hóa trải nghiệm, tăng cường tính bảo mật và an toàn cao hơn.
- Là một trong những yếu tố đặc biệt để ban giám khảo lựa chọn hoa hậu, á hậu trong nhiều cuộc thi.
Nguồn gốc nhân trắc học là gì?
Trên thế giới
Nhiều nghiên cứu về sự phát triển của con người (tỉ lệ kích thước cơ thể) hình thành từ sớm tuy nhiên vẫn còn khởi phát riêng lẻ. Vào đầu thế kỷ XX, nhân trắc học chính thức trở thành môn khoa học được nhiều người quan tâm khi ông R.A. Fisher xây dựng môn thống kê toán học ứng dụng vào sinh học. Ông cũng chính là một trong những người sáng lập môn di truyền học quần thể.
Nhân trắc học trải qua nhiều giai đoạn lịch sử, tuy nhiên người đặt nền móng cho nhân trắc học hiện đại là nhà nhân học Rudolf Martin. Ông đã đề xuất hệ thống phương pháp và dụng cụ đo kích thước cơ thể người. Sau đó liên tục cho ra đời các cuốn sách nổi bật: Giáo trình về nhân trắc học (1919), Nhân trắc học (1921), Chỉ nam đo đạc cơ thể người và xử lý thống kê”… Những tài liệu quý giá này được xem là “kim chỉ nam” cho sự phát triển và nghiên cứu của ngành nhân trắc học về sau.
Ở trong nước
Ở Việt Nam, nhân trắc học được chú ý từ những năm 1930 bằng một số công trình nghiên cứu, đo đạc hình thể do một bác sĩ người Pháp và người Việt Nam thực hiện tại Ban Nhân học thuộc Viện Viễn Đông bác cổ và tại Viện giải phẫu học thuộc trường Đại học Y khoa Hà Nội.
Cuốn “Hình thái học người và giải phẫu học mỹ thuật” là tác phẩm của Giáo sư, Bác sĩ Đỗ Xuân Hợp – Nhà nhân trắc học đầu tiên của Việt Nam, cộng tác với giáo sư P.Huard xuất bản năm 1942, đã tập hợp được nhiều công trình nghiên cứu về nhân trắc học trên người Việt.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp(1945-1954), Giáo sư, Bác sĩ Đỗ Xuân Hợp đã cùng một số bác sĩ và sinh viên tiến hành những công trình nghiên cứu nhân trắc học trên thanh niên để phục vụ cho việc tuyển quân và may quân trang, giày mũ cho bộ đội.
Từ sau năm 1945 đến nay, nhiều bộ phận nghiên cứu nhân trắc học được thành lập để làm nhiệm vụ nghiên cứu và giảng dạy: Viện Khoa học Lao động, Viện Khảo sát học, Viện Đo lường tiêu chuẩn, Viện Vệ sinh dịch tễ học…
Ứng dụng của nhân trắc học trong đời sống
Nhân trắc học trong thiết kế nội thất là gì?
Vận dụng những đặc điểm, kiến thức nhân trắc học vào thiết kế nội thất giúp con người có được không gian sống đẹp, phù hợp với sở thích, thói quen, nhu cầu sinh hoạt hàng ngày. Khi thiết kế nội thất, nhà sản xuất sẽ dựa vào bảng thông số nhân trắc của gia chủ, từ đó tính toán ra kích thước tiêu chuẩn phù hợp.
Toàn bộ kích thước các vật dụng trong nhà đều phải tối ưu với kích thước của cơ thể. Ví dụ như: chiều dài tay có với được tay cầm, công tắc hay không, chiều cao cơ thể khi đi qua cánh cửa phải phù hợp để không phải cúi người…
Vào may mặc, thời trang
Các đặc điểm nhân trắc là cơ sở để xác định, lựa chọn mốc lấy số đo sử dụng trong may mặc công nghiệp. Nhờ dựa vào đặc điểm của cơ thể, các hoạt động, các tư thế cơ bản trong cuộc sống mà phân loại được hình dáng cơ thể người: dáng chữ lê, dáng quả táo, dáng tam giác ngược, đồng hồ cát…
Từ những chỉ số về nhân trắc học, người ta tìm ra được những đặc điểm hình thái cơ thể người, từ đó xây dựng một số hệ thống cỡ, size số trang phục ứng dụng rộng rãi trong thiết kế. Đó là sự phù hợp giữa kích thước, hình dáng của trang phục với cơ thể, đảm bảo tính thẩm mỹ, tôn lên được vóc dáng, giúp người mặc cảm thấy thoải mái khi vận động.
Vào ngành công nghiệp, sản xuất
Nhân trắc học được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực trong ngành công nghiệp và sản xuất.
- Quản lý và kiểm soát quy trình sản xuất: Nhân dạng khuôn mặt hay lấy dấu vân tay giúp theo dõi, xác định đúng chỉ những người được ủy quyền mới có quyền truy cập vào các khu vực nội bộ và thiết bị sản xuất.
- Quản lý dữ liệu và truy cập thông tin: Nhân viên trước khi truy cập vào hệ thống máy tính hay các dữ liệu quan trọng phải cung cấp dấu vân tay hoặc nhận dạng giọng nói, khuôn mặt để xác minh danh tính.
- Đảm bảo an toàn và bảo mật: Sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt hoặc vân tay giúp ngăn chặn truy cập trái phép và các hoạt động nội bộ.
- Quản lý và đảm bảo chất lượng: Sử dụng hệ thống nhận dạng khuôn mặt hoặc nhận dạng vân tay giúp xác định và theo dõi nhân viên tham gia vào quy trình kiểm tra chất lượng, đảm bảo chỉ những ai đã được đào tạo và có năng lực mới có quyền thực hiện nhiệm vụ này.
- Tối ưu hóa quy trình và năng suất: Sử dụng công nghệ nhận dạng giọng nói cho phép nhân viên khởi động máy, tương tác với hệ thống hoặc các thiết bị thông minh.
Vào quản lý nhân sự
Nhân trắc học ngày nay được ứng dụng rộng rãi trong quản lý nhân sự để cải thiện quy trình quản lý và đảm bảo an ninh thông tin.
- Điểm danh và chấm công tự động: Sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt/vân tay, hệ thống nhân trắc học sẽ tự động ghi nhận thời gian làm việc của nhân viên, giúp tiết kiệm thời gian và công sức so với phương pháp điểm danh truyền thống.
- Xác minh danh tính và quyền truy cập: Các nhà máy sản xuất, công ty ngăn ngừa được các hành vi truy cập trái phép, bảo mật thông tin tốt nhờ ứng dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt, vân tay hoặc giọng nói.
- Quản lý năng suất làm việc: Nhân trắc học giúp quản lý năng suất của nhân viên bằng cách theo dõi và đánh giá các hoạt động làm việc cụ thể. Ví dụ, theo dõi tần suất ra vào, thời gian nghỉ phép trong tuần/tháng…
- Đào tạo và phát triển nhân viên: Nhân trắc học giúp theo dõi tiến độ đào tạo và đánh giá hiệu quả của các chương trình đào tạo. Ví dụ, sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt/dấu vân tay để điểm danh tự động khi tham gia vào các khóa đào tạo.
Khi áp dụng nhân trắc học vào quản lý nhân sự, cần đảm bảo tuân thủ các quy định về quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu của từng cá nhân.
Vào các cuộc thi sắc đẹp
Theo TS. Nguyễn Đức Nghĩa – Chuyên gia nhân trắc học ứng dụng: “Một người phụ nữ được cho là đẹp và thu hút người khác phải đạt các chuẩn mực nhất định theo nhân trắc học”.
Để đánh giá cái đẹp, những người Ai Cập cổ đại đã dựa vào tỉ lệ Phi (tỉ lệ vàng) bao gồm: tỉ lệ khuôn mặt ⅕, tỉ lệ ngang ⅓, đôi môi đáp ứng số đo 8.2mm, sống mũi cao 9 – 11mm… Các nét trên khuôn mặt càng bằng với tỉ lệ Phi, người phụ nữ đó càng được coi là đẹp. TS. Stephen Marquardt đã dựa vào tỉ lệ Phi để thiết kế nên một chiếc mặt nạ trên máy tính với đầy đủ các thông số, quy chuẩn riêng. Để biết được một người có khuôn mặt tỉ lệ vàng hay không, chỉ cần đặt mặt nạ này vào ảnh gương mặt. Theo kết quả của Marquardt, gương mặt xinh đẹp sẽ càng vừa với mặt nạ này.
Theo thuật nhân trắc học, người phụ nữ được coi là đẹp và quyến rũ phải có các chỉ số đo và tỷ lệ giữa các chỉ số cơ thể ở mức lý tưởng nhất: số đo 3 vòng, chiều cao, cân nặng, vòng cánh tay, vòng đùi… Khi các bộ phận trên khuôn mặt, cơ thể đặt cạnh nhau phải có sự cân xứng.
Ví dụ: Phụ nữ Việt hiện có chiều cao trung bình từ 156 – 160cm nên vòng 1 chuẩn sẽ là 80 – 85cm, số đo hấp dẫn 3 vòng 83cm – 60cm – 84cm. Để xác định một phụ nữ đẹp còn căn cứ vào một số chỉ số nhân học khác: hình thái, vòng cung của răng, độ dài, thon các ngón tay, vị trí và kích thước của ngực, đầu so với cổ, chân, tay, má lúm, nốt ruồi, răng khểnh.
Thông qua bài viết mà Vieclam24h.vn chia sẻ, mọi người có thể thấy nhân trắc học là một ngành khoa học ứng dụng rất thú vị, có vai trò nhân trắc học là gì? Nhờ có nhân trắc học mà chúng ta có thể thiết lập được không gian sống và làm việc an toàn, hiệu quả, hạnh phúc hơn. Theo dõi chuyên trang của Nghề Nghiệp Việc Làm 24h để cập nhật nhiều thông tin hữu ích nhé.
Bên cạnh đó, Vieclam24h.vn hiện đã có tính năng tạo CV cực đơn giản với hàng ngàn mẫu CV ấn tượng, đầy đủ thông tin giúp bạn dễ dàng ghi điểm tuyệt đối với nhà tuyển dụng trong lần gặp đầu tiên. Truy cập ngay để thỏa sức sáng tạo CV cá nhân với chức năng tùy chỉnh màu sắc, nội dung, bố cục,… để tìm việc nhanh chóng tại môi trường làm việc mơ ước nhé.
Xem thêm: Sinh trắc vân tay là gì? Định hướng nghề nghiệp phù hợp từ sinh trắc vân tay
